Η αύξηση είναι τεράστια. Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η τρίτη αιτία θανάτου στον κόσμο. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα, η χοληστερόλη και η ρύπανση. Το εγκεφαλικό είναι η εγκεφαλική βλάβη που προκαλείται από διακοπή της ροής του αίματος στον εγκέφαλο. Μπορεί να εξαρτάται από το σχηματισμό θρόμβου αίματος μέσα σε μια αρτηρία (ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, η πιο συχνή μορφή) ή από τη ρήξη του τοιχώματος ενός αιμοφόρου αγγείου (αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο).

Με δώδεκα εκατομμύρια περιπτώσεις κάθε χρόνο (πάνω από τρία στα τέσσερα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος) και πάνω από επτά εκατομμύρια θανάτους, το 2021 το εγκεφαλικό ήταν η τρίτη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, μετά την ισχαιμική καρδιοπάθεια και την πανδημία από τον Covid. Και οι αριθμοί αυξάνονται, κυρίως λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, των υψηλών θερμοκρασιών και μεταβολικών παραγόντων κινδύνου όπως το υπερβολικό βάρος και η υψηλή αρτηριακή πίεση.

Αυτό αποκαλύφθηκε από μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Lancet Neurology και βασίζεται στην ανάλυση της «Παγκόσμιας μελέτης επιδείνωσης ασθενειών, τραυματισμών και παραγόντων κινδύνου» (GBD), η οποία θα παρουσιαστεί στο Παγκόσμιο Συνέδριο Εγκεφαλικού Επεισοδίου στο Άμπου Ντάμπι τον Οκτώβριο.

Μεταξύ 1990 και 2021, ο αριθμός των ανθρώπων που υπέστησαν εγκεφαλικό αυξήθηκε κατά 70% (11,9 εκατομμύρια το 2021), οι θάνατοι κατά 44% (7,3 εκατομμύρια το 2021) και το συνολικό ποσοστό αναπηρίας ή ασθένειας μετά από εγκεφαλικό αυξήθηκε κατά 32% , από 121,4 εκατομμύρια χρόνια υγιούς ζωής που χάθηκαν το 1990 σε 160,5 εκατομμύρια το 2021.

Παράγοντες κινδύνου

Το εγκεφαλικό μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο βαθμό: Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, το 84% της επιβάρυνσης του 2021 μπορεί να αποδοθεί σε 23 διαχειρίσιμους παράγοντες κινδύνου, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, το υπερβολικό βάρος, η υπέρταση, το κάπνισμα και η σωματική αδράνεια. Οι μεταβολικοί παράγοντες κινδύνου, ιδίως το υπερβολικό βάρος, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η υψηλή κακή χοληστερόλη, συμβάλλουν στο 66-70% της επιβάρυνσης των εγκεφαλικών επεισοδίων σε όλες τις χώρες (στοιχεία 2021), ακολουθούμενοι από περιβαλλοντικούς παράγοντες (ρύπανση, χαμηλές / υψηλές θερμοκρασίες, έκθεση σε μόλυβδο).

Το 2021, οι πέντε κύριοι παγκόσμιοι παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό είναι επομένως η υψηλή αρτηριακή πίεση, η βιομηχανική ρύπανση, το κάπνισμα, η χοληστερόλη και η οικιακή ρύπανση. «Η ταχεία αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που αναπτύσσουν εγκεφαλικά επεισόδια, πεθαίνουν ή γίνονται ανάπηροι ως αποτέλεσμα εγκεφαλικού επεισοδίου υποδηλώνει ότι οι τρέχουσες στρατηγικές πρόληψης δεν είναι επαρκώς αποτελεσματικές», καταλήγει ο Valery Feigin, διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Εγκεφαλικών και Εφαρμοσμένων Νευροεπιστημών Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Ώκλαντ και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

Έκθεση σε μέταλλα

Η επιβεβαίωση της σχέσης μεταξύ της περιβαλλοντικής ρύπανσης και της συσσώρευσης πλάκας στις αρτηρίες (κύρια αιτία εμφράγματος και εγκεφαλικού) προέρχεται από μια άλλη μελέτη από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας Mailman του Πανεπιστημίου Κολούμπια. Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο Journal of the American College of Cardiology, δείχνουν ότι η έκθεση σε μέταλλα από τη ρύπανση σχετίζεται με αυξημένη συσσώρευση ασβεστίου στις στεφανιαίες αρτηρίες (αθηροσκλήρωση) συγκρίσιμη με αυτή που προκαλείται από το κάπνισμα και τον διαβήτη.

Συσσώρευση ασβεστίου
στις στεφανιαίες αρτηρίες

Η αθηροσκλήρωση είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι αρτηρίες στενεύουν και σκληραίνουν λόγω της συσσώρευσης πλάκας, η οποία μπορεί να περιορίσει τη ροή του αίματος και να προκαλέσει σχηματισμό θρόμβων. Είναι η κύρια αιτία καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών και περιφερικών αρτηριοπαθειών, των πιο κοινών μορφών καρδιαγγειακών παθήσεων.
Η έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους όπως τα μέταλλα είναι ένας αναγνωρισμένος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο (CVD), αλλά υπάρχει μικρή έρευνα σχετικά με τη συσχέτισή της με τη συσσώρευση ασβεστίου στις στεφανιαίες αρτηρίες (CAC). Οι ερευνητές σε αυτή τη μελέτη προσπάθησαν να προσδιορίσουν πώς τα επίπεδα των μετάλλων στα ούρα, οι βιοδείκτες έκθεσης και οι εσωτερικές δόσεις αυτών των ουσιών επηρεάζουν το Cac.

Αγροτικές και βιομηχανικές δραστηριότητες

Η μελέτη χρησιμοποίησε δεδομένα από την Πολυεθνική Μελέτη Αθηροσκλήρωσης, η οποία παρακολούθησε 6.418 άνδρες και γυναίκες μεταξύ 45 και 84 ετών, διαφορετικών φυλετικών καταβολών και χωρίς καρδιαγγειακά νοσήματα, για τη μέτρηση των επιπέδων μετάλλων στα ούρα τους. Εξετάστηκαν τα μη απαραίτητα και απαραίτητα μέταλλα (τα απαραίτητα μέταλλα είναι αυτά που βρίσκονται μέσα στα κύτταρα και είναι απαραίτητα για την επιβίωση των ίδιων των κυττάρων). Η ρύπανση από μέταλλα όπως το κάδμιο, το βολφράμιο, το ουράνιο, το κοβάλτιο, ο χαλκός και ο ψευδάργυρος είναι ευρέως διαδεδομένη στις γεωργικές και βιομηχανικές δραστηριότητες, για παράδειγμα από λιπάσματα, μπαταρίες, παραγωγή πετρελαίου, συγκόλληση, εξόρυξη και παραγωγή πυρηνικής ενέργειας. Το κάπνισμα είναι η κύρια πηγή έκθεσης στο κάδμιο.

Παράλληλά, η κλιματική αλλαγή και οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, ειδικά για τους ηλικιωμένους ή άτομα με προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας, καθώς η ζέστη και η αφυδάτωση επηρεάζουν αρνητικά τη ροή του αίματος και την αρτηριακή πίεση.

Επίσης, η μακροχρόνια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, ειδικά στα μικροσωματίδια (PM2.5), έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι ρυπαντές μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονές στα αιμοφόρα αγγεία και να συμβάλλουν στη δημιουργία θρόμβων.

Αύξηση σημειώνουν το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία: Αυτοί οι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού λόγω της σύνδεσής τους με υπέρταση, διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακά νοσήματα, καταστάσεις που μπορούν να προδιαθέσουν για εγκεφαλικό.

Ο συνδυασμός αυτών των περιβαλλοντικών παραγόντων και των ανθυγιεινών συνηθειών ζωής έχει συμβάλει στην αύξηση των περιστατικών εγκεφαλικού παγκοσμίως. Το +70% είναι τρομακτικό νούμερο…