Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει μελέτη διεθνούς ομάδας ερευνητών υπό τον συντονισμό του Ινστιτούτου Κύπρου (ΙΚυ), η οποία παρουσιάζει την πρώτη ολοκληρωμένη ανασκόπηση του τρόπου με τον οποίο η Κλιματική Αλλαγή επηρεάζει την υγεία των κατοίκων των περιοχών της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής (ΑΜΜΑ), συμπεριλαμβανομένου και της Κύπρου.
Η έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Environmental Research», προσδιορίζει τις προκλήσεις και τους ενδεχόμενους κινδύνους που σχετίζονται με τις υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες, τη λειψυδρία και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η μελέτη προειδοποιεί επίσης για τις σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης σε συνάρτηση με τις αλλαγές που παρατηρούνται στην επιδημιολογία των φορέων μεταδιδόμενων ασθενειών (όπως τα κουνούπια), και στην υγεία των εκτοπισμένων πληθυσμών.
Ειδικότερα, η μελέτη επικεντρώνεται στην περιοχή της ΑΜΜΑ, η οποία έχει αναγνωριστεί ως παγκόσμιο επίκεντρο («hotspot») της Κλιματικής Κρίσης, τονίζοντας ότι χωρίς την λήψη άμεσων και φιλόδοξων κλιματικών δράσεων για την αποτροπή της τρέχουσας κλιματικής τροχιάς, οι θερμοκρασίες σε αρκετές πόλεις γύρω από τον Περσικό Κόλπο θα ξεπεράσουν τα επιτρεπτά όρια ανθρώπινης επιβίωσης έως το 2100. Παράλληλα, οι προβλέψεις καταδεικνύουν ότι όλες οι χώρες της Μέσης Ανατολής θα δουν τα αποθέματά τους σε υδάτινους πόρους να εξαντλούνται έως το 2050, με τρομακτικές συνέπειες στη γεωργική παραγωγή, την επισιτιστική ασφάλεια καθώς και ενδεχόμενη αύξηση των προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την κατανάλωση μολυσμένου νερού.
Ένας συνδυασμός επιδεινούμενων περιβαλλοντικών συνθηκών (συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της θερμοκρασίας, της λειψυδρίας και της αποψίλωσης των δασών) προβλέπεται επίσης να αυξήσει τη συχνότητα και την ένταση των καταιγίδων σκόνης, αυξάνοντας τον κίνδυνο νοσηλείας και θανάτου. Εκτιμάται ότι στην Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο, έως και 1 εκατομμύριο άνθρωποι πεθαίνουν πρόωρα, κάθε χρόνο, λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η μελέτη προβλέπει ότι τα αυξανόμενα ποσοστά αστικοποίησης, τα κύματα καύσωνα, και οι ανθρωπογενείς εκπομπές (ιδιαίτερα από την καύση ορυκτών καυσίμων) θα οδηγήσουν σε μεγάλο αριθμό πληθυσμιακής θνησιμότητας στην περιοχή της ΑΜΜΑ.
«Οι κλιματικοί παράγοντες και η ανθρώπινη υγεία συνδέονται άμεσα με πολύπλοκους τρόπους», εξηγεί ο Δρ. Μάρκο Νέιρα, Αναπληρωτής Ερευνητής στο Κέντρο Αριστείας CARE-C για Κλιματική και Ατμοσφαιρική Έρευνα του Ινστιτούτου Κύπρου και πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ανθρώπινη υγεία μπορεί να είναι τόσο άμεσες όσο και έμμεσες, και επηρεάζονται από ποικίλους βιολογικούς, οικολογικούς και κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, και τα υποκείμενα νοσήματα. Για παράδειγμα, ένας συνδυασμός οικολογικών και κοινωνικοοικονομικών παραγόντων στην περιοχή της ΑΜΜΑ, δημιουργεί συνθήκες που ευνοούν το ξέσπασμα επιδημιών μολυσματικών ασθενειών που μεταδίδονται από φορείς, όπως η ελονοσία, ο δάγκειος πυρετός, η λεϊσμανίαση και ο πυρετός του Δυτικού Νείλου», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, οι ερευνητές τονίζουν την ανάγκη συντονισμού μεταξύ των χωρών της περιοχής της ΑΜΜΑ και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οποιεσδήποτε δράσεις πρέπει να έχουν περιφερειακό πεδίο εφαρμογής. «Στην μελέτη γίνονται συγκεκριμένες συστάσεις πολιτικών για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό το καίριο ζήτημα», αναφέρει ο Καθηγητής Γιώργος Χριστοφίδης Καθηγητής στο Ινστιτούτου Κύπρου και το Imperial College London, και συντονιστής της μελέτης. «Εκτός από την έκκληση για την άμεση εφαρμογή μέτρων για απανθρακοποίηση, η μελέτη κάνει συστάσεις για συγκεκριμένες δράσεις προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Είναι σημαντικό επίσης να τονίσομε την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα για την καλύτερη κατανόηση των προκλήσεων που επιφέρει η κλιματική αλλαγή στην υγεία των κατοίκων της περιοχής της ΑΜΜΑ, καθώς και τη δημιουργία ενός περιφερειακού κόμβου που θα συγκεντρώνει, θα ενσωματώνει και θα αναλύει δεδομένα υγείας με γνώμονα το περιβάλλον», προσθέτει ο Καθηγητής Χριστοφίδης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μελέτη έγινε στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας της Κυπριακής Δημοκρατίας για την Κλιματική Αλλαγή στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή (EMME-CCI, https://emme-cci.org), η οποία ανακοινώθηκε από την Κυβέρνηση το 2019. Το Ινστιτούτο Κύπρου συντόνισε το επιστημονικό κομμάτι της Πρωτοβουλίας ΕΜΜΕ-CCI, συντονίζοντας την συνεργασία πάνω από 240 επιστημόνων για την συγγραφή 11 μελετών σε διαφορετικούς τομείς θεματικών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή στην περιοχή της ΑΜΜΑ. Η Πρωτοβουλία αποσκοπεί στην ανάπτυξη ενός κοινού Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για την προώθηση συντονισμένων δράσεων προς την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων. Η «Διακήρυξη του Σαρμ-ελ-Σέιχ του EMME-CCI» εγκρίθηκε από 10 χώρες της ΑΜΜΑ, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2022, στην COP27.
