Την ώρα που η επιχειρηματική Αμερική πανηγυρίζει καθώς περιμένει τη λιγότερη ρύθμιση που έχει υποσχεθεί ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, οι Ευρωπαίοι ομότιμοί τους έχουν παγιδευτεί σε μια δαιδαλώδη γραφειοκρατία, την οποία έχει δημιουργήσει η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι κανόνες είχαν σκοπό να δώσουν μια αίσθηση βεβαιότητας. Αλλά έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ένα πλέγμα το οποίο στην ουσία έχει παγιδεύσει και καταπνίξει κάθε επιχειρηματική προσδοκία.
Σε ανάλυσή τους οι Financial Times φέρνουν ως παράδειγμα του παραπάνω την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία θα πρέπει να πετύχει τους φιλόδοξους πράσινους στόχους της ΕΕ. Το 2021 οι νομοθέτες στις Βρυξέλλες έθεσαν αυστηρά πρότυπα εκπομπών και απαγόρευση των νέων κινητήρων εσωτερικής καύσης έως το 2035.
Αλλά από τότε, «έχουν συμβεί πάρα πολλά», σύμφωνα με τον Benjamin Krieger, γενικό γραμματέα του οργανισμού της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ανταλλακτικών αυτοκινήτων Clepa, αναφερόμενος στις συγκρούσεις και στην πανδημία. Επίσης, το κόστος ενέργειας έχει αυξηθεί, η ζήτηση για ηλεκτρικά οχήματα έχει μειωθεί και τα φθηνότερα κινεζικά αυτοκίνητα κατακλύζουν την αγορά. Ο τομέας ανταλλακτικών αυτοκινήτων της Ευρώπης υπέστη καθαρές απώλειες 30.000 θέσεων εργασίας το έτος έως τον Νοέμβριο.
Οι άκαμπτοι κανόνες της ΕΕ οδήγησαν την αυτοκινητοβιομηχανία της Ευρώπης σε αποτυχία, λένε οι επικριτές. Δεδομένου ότι οι κανονισμοί δεν επιτρέπουν plug-in υβριδικά ή βελτιωτικά αυτονομίας με βάση το καύσιμο που επιτρέπουν στα οχήματα με μπαταρία να λειτουργούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, «πολλές εταιρείες άρχισαν να εγκαταλείπουν τους κινητήρες εσωτερικής καύσης και να επενδύουν τα πάντα στην ηλεκτροκίνηση», λέει ο Matthias Zink, διευθύνων σύμβουλος τεχνολογιών αυτοκινήτων στην κατασκευαστή ανταλλακτικών αυτοκινήτων Schaeffler.
Για όλα φταίει η «πράσινη ατζέντα»
Δεν είναι λίγοι που κατηγορούν τις φιλόδοξες πράσινες και ψηφιακές ατζέντες της Ευρώπης ότι τιμωρούν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, καθώς και ότι αυξάνουν το κόστος.
«Η πολυπλοκότητα του τρέχοντος ρυθμιστικού πλαισίου και οι υπερβολικές υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην καινοτομία και την ανάπτυξη στην Ευρώπη», έγραψε το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα της ΕΕ, σε πρόσφατο έγγραφο για την αυτοκινητοβιομηχανία.
Την ίδια ώρα, ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ υποσχέθηκε τη δική του προσπάθεια λιγότερης ρύθμισης, διορίζοντας τον δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία Ιλον Μασκ ως συνεπικεφαλής ενός νέου Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας.
«Χρειαζόμαστε έναν Ιλον Μασκ για λιγότερη ρύθμιση εδώ στην Ευρώπη; Λοιπόν, θα άφηνα την επιλογή του προσωπικού σε αυτούς που θα λάβουν αυτές τις αποφάσεις», αναφέρει ο Krieger, υπενθυμίζοντας ότι ακόμη και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει πει ότι αξίζει να σκεφτούμε τη μείωση του γραφειοκρατικού φόρτου στις βιομηχανίες.
Για χρόνια, η ΕΕ συναλλάσσεται με το λεγόμενο «φαινόμενο των Βρυξελλών»: αξιοποιώντας τη δύναμή της ως τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο για να προσπαθήσει να βελτιώσει τα παγκόσμια πρότυπα. Αλλά αυτή η φήμη εξασθενεί καθώς το διοικητικό βάρος της συμμόρφωσης με τους κανόνες του επιβαρύνει τις εταιρείες εντός και εκτός του μπλοκ.
Μεταξύ 2019 και 2024, η ΕΕ εκπόνησε 13.942 νομικές πράξεις. Αντίθετα, κατά τη διάρκεια μιας παρόμοιας περιόδου, οι ΗΠΑ συνέταξαν μόλις 3.725 νομοθετήματα και ψήφισαν 2.202 ψηφίσματα.
Οι επικριτές της υπερρύθμισης υποστηρίζουν ότι αυτό οδηγεί σε απώλεια ανταγωνιστικότητας, ειδικά εάν οι ΗΠΑ επιλέξουν ακόμη λιγότερη και χαλαρότερη νομοθεσία. «Ανάμεσα στο να κολλάμε στους κανόνες και στην υπέρβαση των φιλόδοξων στόχων, διακυβεύουμε την ικανότητα να είμαστε πρωταγωνιστές», προειδοποιεί ο Emanuele Orsini, πρόεδρος του ιταλικού επιχειρηματικού λόμπι Confindustria.
Εκπομπές άνθρακα
Ένα άλλο μέρος του νόμου για το κλίμα της ΕΕ που έχει δεχθεί επίθεση είναι ο διοικητικά πολύπλοκος φόρος στα σύνορα άνθρακα, ο οποίος απαιτεί από τους εισαγωγείς να λογοδοτούν για τις εκπομπές που ενσωματώνονται στα προϊόντα που εισάγουν.
Στη συνέχεια, υπάρχουν αρκετές οδηγίες που ζητούν από τις εταιρείες να λογοδοτούν και να ενεργούν για τα κοινωνικά και περιβαλλοντικές καταχρήσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού τους.
Οι κανόνες υποβολής εκθέσεων θα είναι αρχικά υποχρεωτικοί μόνο για εταιρείες της ΕΕ που έχουν κύκλο εργασιών άνω των 150 εκατ. ευρώ, αλλά οι μικρές και μερικές φορές πολύ μικρές επιχειρήσεις αναγκάζονται να υιοθετήσουν τα ίδια πρότυπα για να διατηρήσουν τους πελάτες τους.
Η επιτροπή προσπάθησε να απλοποιήσει τα πράγματα δοκιμάζοντας μια απλοποιημένη έκδοση του συστήματος αναφοράς για μικρότερες επιχειρήσεις. Αλλά ακόμη και οι «πράσινοι» επιχειρηματίες δυσκολεύονται να συμμορφωθούν. Ακόμη και αυτοί που θέλουν να επενδύσουν δεν βρίσκουν ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον.
Η ίδια η γερμανική κυβέρνηση έγραψε αυτόν τον μήνα στις Βρυξέλλες επιδιώκοντας να ανακαλέσει ορισμένες από τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων, οι οποίες, όπως λένε, συνιστούν «παράλογες διοικητικές επιβαρύνσεις» στις εταιρείες, σύμφωνα με επιστολή που έχουν στην κατοχή τους οι Financial Times.
Η «απάντηση»
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προσπαθεί να ανταποκριθεί στις επικρίσεις με την υπόσχεση να αντιμετωπίσει τις επαχθείς απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων σε μια νέα νομοθεσία «omnibus» που αναμένεται στα τέλη Φεβρουαρίου.
Μια πρόταση για την καταπολέμηση της πίεσης απορρύθμισης από τις ΗΠΑ είναι να φανεί ότι το κόστος της συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ είναι μικρότερο από την πρακτική του να πρέπει να διατηρεί μια επιχείρηση χρήματα στην άκρη για τυχόν δικαστικά έξοδα στις ΗΠΑ.
Ο στόχος του omnibus είναι να «διασφαλίσει τη συνοχή και την ευθυγράμμιση μεταξύ διαφορετικών νομοθετικών πράξεων όσον αφορά τους ορισμούς, τις απαιτήσεις, επειδή υπάρχουν ορισμένες ασυνέπειες, υπάρχουν ορισμένες αλληλεπικαλύψεις», ανέφερε πρόσφατα ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, ο Επίτροπος της ΕΕ.
«Υπάρχουν ομάδες που είναι πολύ υπέρ της απλούστευσης, αν όχι της απορρύθμισης, και άλλες που είναι πιο προσεκτικές. Πρέπει λοιπόν να βρούμε τη σωστή ισορροπία», προσθέτει. «Δεν απομακρυνόμαστε από τους στόχους πολιτικής μας… αλλά μάλλον εξετάζουμε πώς να κάνουμε αυτό λιγότερο επιβαρυντικό και με μικρότερο κόστος για την οικονομία, όσον αφορά συγκεκριμένα τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων».
Στο επίκεντρο και ο τραπεζικός κλάδος
Μετά την οικονομική κρίση του 2008, η ΕΕ εφάρμοσε διεθνή τραπεζικά πρότυπα —το πλαίσιο της Βασιλείας— σε όλους τους τραπεζικούς ομίλους, ενώ οι ΗΠΑ εφαρμόζουν αυτό το πλαίσιο μόνο σε ένα υποσύνολο διεθνών τραπεζών. Αυτό έδωσε στη βιομηχανία της ΕΕ λιγότερη ρευστότητα, σύμφωνα με ορισμένους επικριτές.
«Ο κανονισμός προληπτικής εποπτείας της ΕΕ — που δεν συναντάται αλλού — περιορίζει το διαθέσιμο κεφάλαιο της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας», έγραψε ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε μια έκθεση για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.
