Με την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και ό, τι αυτή σημαίνει για την Ευρώπη να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις συζητήσεις, πραγματοποιείται η σύνοδος κορυφής των ηγετών της ΕΕ στη Βουδαπέστη στην οποία κυριαρχεί το θέμα της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.

Ραντεβού με «παλιούς φίλους»

Εκεί έχουν… ραντεβού με δύο «παλιούς φίλους»: τον Μάριο Ντράγκι και… το φάντασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2010- 2012 που συντάραξε την ένωση.

Ο πρώτος πιστώθηκε ως πρόεδρος της ΕΚΤ τη «διάσωση» του ευρώ εκείνη τη δραματική περίοδο, όπως επισημαίνουν οι FT, που απείλησε να τινάξει στον αέρα το ενιαίο νόμισμα και τώρα ηγείται της ευρωπαϊκής στρατηγικής για μια ριζική αναθεώρηση της βιομηχανικής πολιτικής της με τρόπο ώστε να αντεπεξέλθει στον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ. Κάτι που, προφανώς τώρα θα πάρει ακόμα πιο επιτακτικό χαρακτήρα, με φόντο την επανεκλογή Τραμπ ο οποίος αναμένεται να δυσκολέψει τις συνθήκες για την ΕΕ με την εμπορική πολιτική που έχει προκηρύξει προεκλογικά.

Το δεύτερο αναφέρεται ως η περίοδος κατά την οποία «οι συνετές, πλούσιες βόρειες χώρες της ΕΕ κατηγόρησαν τους πιο σπάταλους, χρεωμένους νότιους συμμάχους τους ότι έσυραν το μπλοκ προς τη δημοσιονομική καταστροφή και τελικά επέβαλαν επώδυνους όρους σε όσους απαιτούσαν διάσωση», γράφει ο συντάκτης των FT.

Νέα κρίση;

Και είναι αυτές οι δημοσιονομικές αδυναμίες που τότε «στιγμάτισαν» μια σειρά από χώρες, μεταξύ των οποίων αναφέρεται και την Ελλάδα, που σήμερα επανέρχονται στο προσκήνιο με φόντο την αίσθηση μιας «νέας κρίσης» για την Ευρώπη, που δεν είναι άλλη από τη μακροπρόθεσμη παγκόσμια οικονομική θέση της.

Αυτή την αίσθηση ενέτεινε το εκλογικό αποτέλεσμα στις ΗΠΑ, με τους αναλυτές της Goldman Sachs να πιστεύουν πως οι εξαγγελίες του Τραμπ ότι θα επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές από την Ευρώπη και ότι θα απαιτήσει η ΕΕ να δαπανήσει περισσότερα από δικούς της πόρους για την άμυνά της θα προσθέσει επιπλέον αγκάθια στην οικονομική ανάπτυξης της ΕΕ. Επιπλέον, ο Τραμπ, γνωστός ως αρνητής της κλιματικής κρίσης, έχει δεσμευτεί απέναντι στις αμερικανικές επιχειρήσεις ότι θα αποσύρει διατάξεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι αξιωματούχοι της ΕΕ φοβούνται ότι θα δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο οι όροι ανταγωνισμού για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.

Οι αλλεπάλληλες προκλήσεις της Covid-19 και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία έφεραν κοντά τις 27 χώρες μέλη της ΕΕ. Αλλά το ερώτημα πώς θα χρηματοδοτηθεί η αντεπίθεση της ανταγωνιστικότητας της ένωσης και πώς θα μετριαστεί ο αντίκτυπος της εκλογής Τραμπ σαρώνει αυτή τη συλλογική ευδαιμονία, επαναφέροντας παλιούς διχασμούς και καθυστερώντας τη συμφωνία, εκτιμούν οι FT.

Ο Ντράγκι, σε μια ολοκληρωμένη έκθεση για την οικονομική δυσφορία της ΕΕ, πρότεινε ότι θα χρειαστούν 800 δισεκατομμύρια ευρώ σε πρόσθετες επενδύσεις κάθε χρόνο για να το διορθώσουν. Το δημόσιο χρήμα μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό μέρος αυτού.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης

«Δεν χρειάζεται να είναι πόλεμος ή πανδημία για να αναγνωρίσουμε ότι αντιμετωπίζουμε βαθιά υποκείμενα προβλήματα όσον αφορά την ανταγωνιστικότητά μας που πρέπει να αντιμετωπιστούν», δήλωσε ο ελληνας πρωθυπουργός στους FT, περιγράφοντας το θέμα ως «ο ελέφαντας στο το δωμάτιο».

Το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο

Ταυτόχρονα, οι εθνικές κυβερνήσεις περιορίζουν τις δαπάνες στο πλαίσιο των νέων περιοριστικών δημοσιονομιοκών κανόνων της ΕΕ, για τη συγκράτηση του δημόσιου χρέους που διογκώνεται από την εποχή των έκτακτων επιδοτήσεων ενέργειας και της πανδημίας.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μένει ελάχιστος δημοσιονομικός χώρος στις κυβερνήσεις για την επιδίωξη επενδύσεων σε οτιδήποτε, από την πράσινη οικονομία έως τις ψηφιακές υποδομές και την άμυνα. Επί του παρόντος, τα κράτη μέλη επωφελούνται από το ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης, το οποίο όμως έχει ημερομηνία λήξης στο τέλος του 2026.

Όσον αφορά τις αυξανόμενες μελλοντικές επενδυτικές ανάγκες της Ευρώπης, δεν υπάρχει διάθεση μεταξύ των πιο «μετρημένων» χωρών για νέα έκδοση κοινού χρέους ή υψηλότερες εισφορές στα ταμεία των Βρυξελλών ή για να δώσει στην ΕΕ εξουσίες άντλησης εσόδων από μόνη της.

Πίσω από τη συζήτηση για κοινή γραμμή

Θεωρητικά, οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να συμφωνήσουν σε μια κοινή γραμμή στη σύνοδο της Βουδαπέστης που θα περιλαμβάνει την ανάγκη «διερεύνησης της ανάπτυξης νέων μέσων» για μελλοντικές χρηματοοικονομικές ανάγκες. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι υποβαθμίζουν τη σημασία μιας τέτοιας ανακοίνωσης, χαρακτηρίζοντάς την «ακίνδυνη, κενή διατύπωση».

Η νέα ολλανδική κυβέρνηση, ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία του λαϊκιστικού και ευρωσκεπτικιστικού κόμματος Ελευθερία, απαιτεί ακόμη και περισσότερα χρήματα πίσω από τον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ.

«Χρειαζόμαστε επενδύσεις, κανείς δεν διαφωνεί με αυτό, αλλά πώς θα το χρηματοδοτήσουμε, αυτό είναι μια άλλη συζήτηση», δήλωσε αυτή την εβδομάδα ο Eelco Heinen, υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας. Ο Χάινεν προέρχεται από ένα πιο μετριοπαθές κεντροδεξιό κόμμα, ωστόσο είπε: «Δεν είμαι μεγάλος οπαδός του μεγαλύτερου κοινού χρέους … Δεν νομίζω ότι αυτός είναι ο δρόμος προς τα εμπρός».

Σε αυτήν την πυρετώδη δημοσιονομική κατάσταση οι ηγέτες συγκεντρώνονται για μια συζήτηση που πρόκειται να κυριαρχήσει τα επόμενα δύο χρόνια της χάραξης πολιτικής της ΕΕ, επισημαίνουν οι FT επισημαίνοντας δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι «θα είναι μια πολύ δύσκολη συζήτηση … Υπάρχει μια θεμελιώδης λανθασμένη ευθυγράμμιση μεταξύ των στόχων μας και των μέσων μας», λέει ο Μητσοτάκης. «Είτε πρέπει να περιορίσουμε τους στόχους μας είτε πρέπει να αυξήσουμε τα μέσα. Και είμαι υπέρ του δεύτερου, προφανώς».