Σε αποπληθωριστικό έδαφος κινδυνεύει να διολισθήσει η Ελβετία το 2025, καθώς ένα ισχυρότερο ελβετικό φράγκο θα δυσκολέψει τις προσπάθειες των φορέων χάραξης πολιτικής να χαράξουν νομισματική πολιτική.

Η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας (SNB) μείωσε τα επιτόκια για τρίτη φορά φέτος τον Σεπτέμβριο, επικαλούμενη την ισχύ του ασφαλούς νομίσματος ως βασικό παράγοντα μείωσης του πληθωρισμού της χώρας, παράλληλα με τις χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου και της ηλεκτρικής ενέργειας.

Η κεντρική τράπεζα αναθεώρησε επίσης προς τα κάτω τις προβλέψεις της, τοποθετώντας το μέσο ετήσιο ποσοστό πληθωρισμού για το 2024 στο 1,2% από 1,3%, ενώ προβλέπει ότι η αύξηση των τιμών θα αυξηθεί κατά 0,6% το 2025, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για 1,1%.

Ο απερχόμενος πρόεδρος της SNB Τόμας Τζόρνταν  είχε πει ότι το ισχυρό φράγκο είχε «σημαντικό αντίκτυπο» στις αναθεωρήσεις, αλλά υποβάθμισε τον κίνδυνο αποπληθωρισμού, σημειώνοντας ότι οι προβλέψεις παραμένουν «εντός του εύρους της σταθερότητας των τιμών». Πρόσθεσε ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής παραμένουν έτοιμοι να προσαρμόσουν περαιτέρω τη νομισματική πολιτική για να ελέγξουν τον πληθωρισμό.

Αλλά οι αναλυτές λένε ότι πλέον φαίνεται όλο και πιο πιθανό ότι η τράπεζα θα πρέπει να προχωρήσει σε συναλλαγματικές παρεμβάσεις για να αποτρέψει την διολίσθηση της χώρας σε αποπληθωριστικό περιβάλλον.

Η παρέμβαση συναλλάγματος

«Υπάρχει κάποιο περιθώριο για περαιτέρω μειώσεις των επιτοκίων, αλλά, δεδομένης της δυνατότητας ανατίμησης του φράγκου να ωθήσει την Ελβετία σε έδαφος αποπληθωρισμού, θα ήταν λογικό η SNB να στοχεύσει άμεσα στην αποτίμηση του νομίσματος μέσω παρεμβάσεων σε συναλλάγματα» εξηγεί  στο CNBC ο Adrian Prettejohn, οικονομολόγος για την Ευρώπη στην Capital Economics.

Η παρέμβαση σε συνάλλαγμα είναι ένα εργαλείο νομισματικής πολιτικής το οποίο χρησιμοποιεί μια κεντρική τράπεζα για να αναλάβει ενεργό, συμμετοχικό ρόλο στον επηρεασμό του ρυθμού μεταφοράς νομισματικών κεφαλαίων του εθνικού νομίσματος, συνήθως με τα δικά της αποθέματα ή τη δική της εξουσία παραγωγής του νομίσματος.

Οι κεντρικές τράπεζες, ιδίως εκείνες των αναπτυσσόμενων χωρών, παρεμβαίνουν στην αγορά συναλλάγματος προκειμένου να δημιουργήσουν αποθέματα για τις ίδιες ή να τα παράσχουν στις τράπεζες της χώρας. Στόχος τους είναι συχνά η σταθεροποίηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας.

Τέτοια μέτρα μπορούν να μειώσουν τις στρεβλώσεις των τιμών, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν τον πληθωρισμό, ιδίως σε οικονομίες με μεγάλη εμπορική βαρύτητα.

«Δεν θα αποκλείαμε το ενδεχόμενο παρεμβάσεων στις αγορές συναλλάγματος σε περιόδους έντονης ανατιμητικής πίεσης» είπε στο CNBC μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου η Sophie Altermatt, οικονομολόγος της Julius Baer. 

Η παρέμβαση του 2011

Η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας (SNB ) παρενέβη συναλλαγματικά από τον Σεπτέμβριο του 2011 έως τον Ιανουάριο του 2015. Η SNB καθόρισε μια ελάχιστη συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ του ελβετικού φράγκου και του ευρώ. Αυτό απέτρεψε την ενίσχυση του ελβετικού φράγκου πέρα από ένα αποδεκτό επίπεδο για τους Ευρωπαίους εισαγωγείς ελβετικών προϊόντων.

Η προσέγγιση αυτή ήταν επιτυχής για τριάμισι χρόνια, μετά από τα οποία η SNB αποφάσισε ότι έπρεπε να αφήσει το ελβετικό φράγκο να κυμαίνεται ελεύθερα. Ξαφνικά, και χωρίς προηγούμενη προειδοποίηση, η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας απελευθέρωσε την ελάχιστη συναλλαγματική ισοτιμία. Αυτό είχε εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για ορισμένες επιχειρήσεις, αλλά, σε γενικές γραμμές, η ελβετική οικονομία δεν επηρεάστηκε από την παρέμβαση

Η περίπτωση χαμηλού
πληθωρισμού στην Ελβετία

Το ελβετικό φράγκο σημείωσε άνοδο τους τελευταίους μήνες και επί του παρόντος κυμαίνεται κοντά σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ, καθώς οι επενδυτές επένδυσαν στο περιουσιακό στοιχείο που αποτελεί ασφαλές καταφύγιο εν μέσω της μεταβλητότητας των αγορών και της αποσυμπίεσης του carry trade του γεν.

Τελευταία η ισοτιμία δολαρίου ελβετικού φράγκου διαμορφώθηκε  0.8648 και σε 1.0638 ευρώ για ένα ελβετικό φράγκο.

Η Ελβετία αποτέλεσε εξαίρεση μεταξύ των μεγάλων οικονομιών στο σπιράλ του διψήφιου πληθωρισμού των τελευταίων ετών, με τις αυξήσεις των τιμών στη μικρή ευρωπαϊκή χώρα να κορυφώνονται στο υψηλότερο επίπεδο 29 ετών, στο 3,5%, τον Αύγουστο του 2022. Τον Μάρτιο, με τον πληθωρισμό στο 1,2%, η SNB έγινε η πρώτη μεγάλη δυτική κεντρική τράπεζα που μείωσε τα επιτόκια.

Ο πληθωρισμός μειώθηκε περαιτέρω τον Σεπτέμβριο, καταγράφοντας ετήσια αύξηση 0,8%, σε σύγκριση με 1,1% τον Αύγουστο.

Προβλέψεις για αρνητικό πληθωρισμό

Η Capital Economics ανέφερε σε σημείωμά της την περασμένη εβδομάδα ότι βλέπει πλέον τον πληθωρισμό στην Ελβετία να υποχωρεί στο 0,3% το 2025, από την προηγούμενη εκτίμησή της για 0,8%, λόγω της ισχύος του φράγκου και του χαμηλότερου κόστους πετρελαίου και κατοικίας. Το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να γίνει αρνητικό σε ορισμένους μήνες.

«Η πρόβλεψή μας είναι ότι ο πληθωρισμός θα πέσει έως και 0,1% σε ορισμένους μήνες, οπότε δεν θα χρειαζόταν πολύ για να πέσει κάτω από το μηδέν», είπε, χαρακτηρίζοντας τον αποπληθωρισμό ως “πραγματική πιθανότητα”.

Κίνδυνοι για το νόμισμα-ασφαλές καταφύγιο

Ο κεντρικός τραπεζίτης μιλώντας στο CNBC προηγούμενο μήνα είπε ότι η νομισματική παρέμβαση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί παράλληλα με τα επιτόκια «εάν είναι απαραίτητο» για να ελεγχθούν οι τιμές, αλλά δεν δεσμεύτηκε για κάποιο χρονοδιάγραμμα.

Η τράπεζα θεωρείται επί του παρόντος ότι θα διατηρήσει σταθερά τα επιτόκια στην επόμενη συνεδρίασή της τον Δεκέμβριο, προτού μειώσει κατά 25 μονάδες βάσης για να οδηγήσει το τελικό επιτόκιο στο 0,75% το πρώτο τρίμηνο του 2025, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Reuters μεταξύ οικονομολόγων.

Ο Maxime Botteron, οικονομολόγος και επικεφαλής επενδύσεων στην UBS Global Wealth Management, εκτιμά ότι μπορεί να είναι το σημείο εκείνο που η τράπεζα θα στραφεί σε νομισματική παρέμβαση.

«Μόλις εξαντληθεί το εργαλείο του επιτοκίου πολιτικής, τότε συνήθως θα δείτε την SNB να παρεμβαίνει στην αγορά συναλλάγματος, εάν χρειάζεται περισσότερη χαλάρωση», δήλωσε ο Botteron στην εκπομπή “Squawk Box Europe” του CNBC τον περασμένο μήνα.

«Η παρέμβαση στο FX μπορεί να γίνει ένα πιο κατάλληλο εργαλείο πολιτικής καθώς το επιτόκιο πολιτικής της SNB πλησιάζει το αποτελεσματικό κατώτατο όριο, κατά την άποψή μας», πρόσθεσε η BNP Paribas σε σημείωμά της τον περασμένο μήνα.

Παρόλα αυτά, ο Botteron δήλωσε ότι η ανατίμηση του ελβετικού φράγκου δεν αποτελεί από μόνη της ακόμη αιτία ανησυχίας, καθώς ο ρυθμός ανατίμησης του ασφαλούς νομίσματος εξακολουθεί να τείνει αρκετά κάτω από τις κορυφές του 2011 και του 2015.
«Δεν βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον όπου θα έπρεπε να ανησυχούμε για [την] υπερτίμηση του ελβετικού φράγκου», δήλωσε ο Botteron.

Το 2020 το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ  χαρακτήρισε την Ελβετία χειραγωγό νομισμάτων, ασκώντας διπλωματική πίεση στην SNB να σταματήσει.