Μπροστά στο περιβαλλοντικό αδιέξοδο των μεγάλων πόλεων υπάρχει το όραμα για τις πράσινες πόλεις, που είναι μια ρεαλιστική διέξοδος για να αλλάξει την κατεύθυνση των επενδύσεων και το καταναλωτικό πρότυπο. Κι αυτό το όραμα μπορεί να βρει έκφραση για να γίνει πράξη μέσα από την κοινωνική σύμπραξη Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και του επιχειρηματικού κόσμου με στόχο την πράσινη ανάπτυξη,

Το βεβαρημένο αστικό περιβάλλον είναι μια από τις βασικές αιτίες της κλιματικής αλλαγής, της σπατάλη των φυσικών  πόρων και  της κακοδιαχείρισης των ανθρωπίνων πόρων.

 Η κοινωνική σύμπραξη πολιτών με την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι στρατηγικής σημασίας τόσο για την προώθηση ενός αναπτυξιακού μοντέλου που επενδύει στις πράσινες τεχνολογίες όσο και την τοπική απασχόληση. Συνακόλουθα, ο σχεδιασμός της πράσινης ανάπτυξης συνδυάζεται με την κοινωνική οικονομία, που σημαίνει πράσινη ανάπτυξη για όλους στην πόλη.

Η αυτοδιοίκηση είναι ιδιαίτερα επιφορτισμένη με αρμοδιότητες που συνδέονται με το περιβάλλον, την κοινωνική συνοχή, με την αντιστοίχιση πόρων και θεσμικών ρόλων για παρεμβάσεις τόσο στο πρότυπο αξιών, όσο και στην  επιχειρηματικότητα και σε θέματα που άπτονται της καθημερινότητας και της ποιότητας ζωής των πολιτών.

Ο Στόχος 11 από τους 17 Στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών έχει τον τίτλο «Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες» και  στοχεύει στη δημιουργία προσιτών, ασφαλών, ανθεκτικών και βιώσιμων πόλεων και κοινοτήτων.

Βιώσιμες είναι οι πόλεις που η δομή τους βασίζεται στην αειφορία, την κοινωνική ευημερία και την προστασία του περιβάλλοντος. Η ανθεκτική ανάπτυξη τους, ερμηνεύεται ως η αντοχή τους απέναντι στις απειλές και η δυνατότητα προσαρμογής τους σε αυτές καθώς και η  αντιμετώπισής τους.

Η μετάβαση μιας πόλης σε μια βιώσιμη πόλη απαιτεί μια σειρά συντονισμένων προσπαθειών σε πολλούς τομείς. Η βελτίωση των μεταφορών, η αύξηση των πρασίνων χώρων και η φύτευση δέντρων, η προώθηση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας , ο  αειφόρος αστικός σχεδιασμός, η  ανακύκλωση και η αποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων,

η διατήρηση των υδατικών πόρων και η προστασία από την ρύπανση, η εκπαίδευση του κοινού και η ευαισθητοποίηση σχετικά με τα θέματα της βιωσιμότητας  και η  συμμετοχή των κατοίκων και των τοπικών οργανώσεων στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των προγραμμάτων είναι σημαντική για την επιτυχία των προσπαθειών για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
 

Στην ουσία, μια  βιώσιμη, έξυπνη πόλη επιδιώκει να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και την αειφορία της στηριζόμενη στην τεχνολογία και τη συνεργασία μεταξύ των διάφορων φορέων και των πολιτών. Η ταυτότητα μιας πόλης δεν προσδιορίζεται μόνο από τη θέση της στο φυσικό περιβάλλον, το κλίμα ή το κτισμένο περιβάλλον. Είναι το τελικό αποτέλεσμα του συνδυασμού πολλών παραγόντων που καταλήγουν στον προσδιορισμό της αντίληψης για μια πόλη.

Πρωταρχικής σημασίας είναι η αντίληψη που σχηματίζουν οι ίδιοι οι κάτοικοι μιας πόλης, γιατί οι ίδιοι είναι και υπεύθυνοι σε μεγάλο βαθμό για τη συλλογική εικόνα ή την ταυτότητα της πόλης.

Η Πράσινη μετάβαση δεν είναι μια εύκολη υπόθεση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, εγείρει μια σειρά από προκλήσεις που σχετίζονται κυρίως με την υλοποίηση και τη χρηματοδότηση των απαιτούμενων αλλαγών.

Οι τοπικές αρχές συχνά αντιμετωπίζουν περιορισμένους πόρους και χρηματοδοτικά κενά για την εφαρμογή πράσινων πρωτοβουλιών, όπως αναβάθμιση υποδομών, ανάπτυξη έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και βελτίωση των αστικών χώρων για βιωσιμότητα.

Επίσης η ανάπτυξη και η εφαρμογή νέων τεχνολογιών απαιτεί σημαντικές επενδύσεις και την ενσωμάτωση σύγχρονων λύσεων στην τοπική υποδομή, κάτι που είναι δύσκολο για πολλές τοπικές αρχές.

Η έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού και η ανάγκη για εκπαίδευση σε θέματα περιβαλλοντικής διαχείρισης και βιώσιμων τεχνολογιών μπορεί επίσης να καθυστερήσει ή να περιορίσει την υλοποίηση πράσινων πολιτικών.

Η επιτυχής υλοποίηση της Πράσινης Μετάβασης απαιτεί τη συνεργασία διαφόρων επιπέδων κυβέρνησης, την εξασφάλιση χρηματοδότησης, την εκπαίδευση και τη δέσμευση της κοινότητας, καθώς και την υιοθέτηση καινοτόμων τεχνολογιών.

Οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης και οι Τοπικές Αρχές καλούνται να αντιμετωπίσουν ως ο βασικός φορέας υλοποίησης των πολιτικών της χώρας σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Καλούνται σε συνεργασία με το Κράτος, τους κοινωνικούς φορείς και την επιχειρηματική κοινότητα  να μείνουν επικεντρωμένοι στο στόχο 11 της ατζέντας για τη βιώσιμη ανάπτυξη και να στοχεύσουν στην υλοποίηση και εφαρμογή όσων απαιτούνται ώστε η Κύπρος να χαρακτηριστεί με τρόπο μετρήσιμο ως Πράσινη και αειφόρος.

Ιωάννα Παναγιώτου

Βιολόγος, ΜΒΑ, ΜΑ

COO Πανεπιστημίου Λεμεσού