«Διατροφικοί φραγμοί» τιτλοφορείται η έρευνα που δημοσιοποίησε την Τετάρτη το γαλλικό Institut Montaigne και αποσκοπεί στην καταπολέμηση των ανθυγιεινών διατροφικών συνηθειών που αποκτούν οι πολίτες είτε ανεπαισθήτως, από μιμητισμό, είτε από οικονομική ανάγκη ή και έλλειψη χρόνου. Το αποτέλεσμα είναι να στρέφονται όλο και περισσότερο στο λεγόμενο «πρόχειρο φαγητό». Διότι το ποιοτικό φαγητό, που είναι ωφέλιμο ή έστω μη-βλαβερό για την υγεία του ανθρώπου, είναι κατά κανόνα πιο ακριβό και απαιτεί χρόνο για την παρασκευή του.

Είναι πανάκριβη η υγιεινή διατροφή τουλάχιστον στις αγορές της Γαλλίας και των άλλων χωρών της Βόρειας Ευρώπης, όπου οι καταναλωτές δεν μπορούν να βρουν στη λαϊκή φρούτα εποχής σε τιμή κάτω του ενός ευρώ ή σαρδέλες φρεσκοψαρεμένες με δύο ευρώ το κιλό, όπως συμβαίνει ενίοτε και στις μέρες μας στην Ελλάδα, αν έχει βέβαια κανείς χρόνο και κουράγιο για να κάνει έρευνα αγοράς.

Σε μια εκτενή μελέτη σχεδόν διακοσίων σελίδων το Institut Montaigne προτείνει στην κυβέρνηση του Παρισιού να φορολογήσει αλύπητα τα «υπεργλυκά», όπως ονομάζει προϊόντα όπως είναι οι καραμέλες, οι σοκολατένιες κρέμες που αλείφονται σε φέτες ψωμί ή τα δημητριακά του πρωινού. Με τα έσοδα από τον αυξημένο φόρο προτείνεται να χορηγηθεί μια «επισιτιστική επιταγή» στους Γάλλους με χαμηλά εισοδήματα, οι οποίοι «διαβιούν σε πολύ επισφαλείς διατροφικές συνθήκες».

Διπλή φορολόγηση

Οι ειδικοί του Ινστιτούτου προτείνουν στην έκθεσή τους να ξεκινήσει η κυβέρνηση διαπραγματεύσεις με τους κατασκευαστές συσκευασμένων τροφίμων για την υπογραφή μιας συλλογικής σύμβασης που θα προβλέπει την σταδιακή μείωση του επιπέδου σακχάρων και άλλων επικίνδυνων για την υγεία προϊόντων, όπως είναι τα διάφορα συντηρητικά, τα ενισχυτικά γεύσης, το φοινικέλαιο και βέβαια το αλάτι που δεν χρησιμοποιείται κατά κόρον μόνο στο παγωτό «αλατισμένη καραμέλα», αλλά σε όλα ανεξαιρέτως τα γλυκά.

Το Ινστιτούτο προτείνει τον ορισμό σαφών οδηγιών και κανόνων παρασκευής των συσκευασμένων προϊόντων που βρίσκει κανείς στα σούπερ μάρκετ. Σε περίπτωση που οι οδηγίες αυτές και οι προκαθορισμένοι στόχοι (σε ό,τι αφορά τα ποσοστά ζάχαρης, ας πούμε) δεν τηρούνται σε κάποια προϊόντα, προτείνεται να επιβάλλεται ως κύρωση αυξημένος φόρος κατανάλωσης στο συγκεκριμένο προϊόν.

Πάνω από
1,7 δισ. ετησίως

«Ενώ η γαλλική κυβέρνηση βρίσκεται στη διαδικασία εξοικονόμησης κονδυλίων για την ολοκλήρωση του προϋπολογισμού για το 2025, η φιλελεύθερη αυτή δεξαμενή σκέψης αναφέρει ότι τα φορολογικά έσοδα που προκύψουν από αυτόν τον φόρο θα μπορούσαν να φτάσουν τα 560 εκατ. ευρώ ετησίως», γράφει η Αμελί Ριλμάν στην παριζιάνικη εφημερίδα «Le Figaro».

Τα έσοδα αυτά υπολογίζονται ότι θα προκύψουν από την στοχευμένη φορολογική επιβάρυνση όσων ξεπερνούν τα όρια στη ζάχαρη. Πέραν αυτών όμως το Ινστιτούτο Montaigne προτείνει την εναρμόνιση του συντελεστή ΦΠΑ στο 20% για όλα αυτά τα παρασκευάσματα ζάχαρης.

«Σήμερα η εφαρμογή των συντελεστών ΦΠΑ στα τρόφιμα είναι μια σύνθετη και δύσκολα κατανοητή διαδικασία. Με την επιβολή ενιαίου συντελεστή 20% όλα τα προβλήματα θα λυθούν», αποφαίνονται οι συντάκτες της έκθεσης, οι οποίοι εκτιμούν ότι τα πρόσθετα έσοδα στον προϋπολογισμό από την εναρμόνιση του ΦΠΑ θα φθάσουν τα 1,2 δισ. ευρώ ετησίως.

Αναψυκτικά
και διαφημίσεις

«Πρόκειται για ένα απροσδόκητο έσοδο που θα ήταν αρκετό για να χρηματοδοτήσει σχεδόν εξ ολοκλήρου τους ελέγχους τροφίμων που θα πρέπει να διενεργούνται για να εποπτεύεται η τήρηση των νέων κανόνων», σημειώνει το Ινστιτούτο.

Οι ειδικοί του think tank προτείνουν επίσης την ενίσχυση του φόρου που επιβάλλεται από το 2012 στα ζαχαρούχα ποτά και τα αναψυκτικά, προκειμένου να υπάρξει κίνητρο για τις εταιρείες αναψυκτικών να μειώσουν την περιεκτικότητα σε ζάχαρη στα προϊόντα τους.

Τέλος, πέρα από τα φορολογικά μέτρα, το Ινστιτούτο προτείνει και την απαγόρευση των διαφημίσεων για ζαχαρούχα προϊόντα και αναψυκτικά το χρονικό διάστημα από τις 9 το βράδυ έως τις 5 τα ξημερώματα, προκειμένου να περιοριστεί η έκθεση των νέων σ’ αυτές.

«Gabelle» στη ζάχαρη

Από το 1286 έως το 1790 επιβαλλόταν στη Γαλλία ένας «μισητός φόρος άλατος» (la gabelle), τον οποίο κατάργησε η Γαλλική Επανάσταση καθώς θεωρήθηκε ότι ουσιαστικό στόχο είχε τον περαιτέρω πλουτισμό της δυναστείας των Βουρβόνων. Οι ειδικοί του Ινστιτούτου Montaigne προτείνουν ουσιαστικά την επαναφορά ενός ανάλογου φόρου, τη φορά αυτή στη ζάχαρη, αλλά για λόγους δημόσιας υγείας.

«Πρόκειται για τολμηρά μέτρα, των οποίων την υιοθέτηση το Ινστιτούτο δικαιολογεί περιγράφοντας την ανησυχητική επιδείνωση της υγείας των Γάλλων», σημειώνει η ρεπόρτερ του «Figaro».

«Η χώρα πλήττεται από μια ανησυχητική επιδημία πρόχειρου φαγητού, η οποία πλήττει κυρίως τους νέους», προειδοποιεί το think tank. «Το έτος 2020 σχεδόν ένας στους δύο Γάλλους ήταν υπέρβαροι, ενώ ένας στους πέντε ήταν παχύσαρκος. Τα τελευταία 30 χρόνια το ποσοστό παχυσαρκίας έχει διπλασιαστεί μεταξύ των ενηλίκων στη χώρα», υπογραμμίζεται.

Πιο ευάλωτα τα παιδιά

Το Instutut Montaigne κάνει ειδική αναφορά στα παιδιά, επηρεάζονται ιδιαίτερα από αυτή την «επιδημία πρόχειρου φαγητού». Σύμφωνα με την έκθεση, το 20% των παιδιών και εφήβων ηλικίας από 6 έως 17 ετών στη Γαλλία είχαν υπερβολικό βάρος στην έρευνα που διενεργήθηκε το 2020. Υπενθυμίζεται ότι υπέρβαρα είναι τα άτομα με δείκτη μάζας σώματος από 25 έως 30 και παχύσαρκα τα άτομα με δείκτη πάνω από 30 – μιλάμε για το λόγο του βάρους ενός ατόμου σε κιλά προς το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα.

Οι ερευνητές και συντάκτες της έκθεσης θεωρούν ότι η ζάχαρη από μόνη της είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για τις διατροφικές υπερβολές που προκαλούν αύξηση του σωματικού βάρους των ανθρώπων. «Μεταξύ των ατόμων κάτω των 18 ετών, τα προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη είναι η πιο συχνά καταναλωμένη ομάδα τροφίμων.

Σήμερα, ένα οκτάχρονο παιδί έχει ήδη καταπιεί κατά μέσο όρο περισσότερη ζάχαρη από όση έχουν φάει ο παππούς και η γιαγιά του σε ολόκληρη τη ζωή τους», τονίζουν χαρακτηριστικά.

«Βάουτσερ» για φρούτα

Το Ινστιτούτο υπογραμμίζει επίσης τις αρνητικές επιπτώσεις της επισιτιστικής ανασφάλειας από την οποία υποφέρουν οι φτωχότεροι άνθρωποι, οι οποίοι «καταναλώνουν κατά μέσο όρο τα μισά φρούτα και λαχανικά από τον υπόλοιπο πληθυσμό», όπως σημειώνει η έκθεση.

Εξ ου και η πρόταση να καθιερωθεί μια «επισιτιστική επιταγή», ένα κουπόνι δηλαδή, ή voucher αξίας 30 ευρώ που θα χορηγείται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε «πολίτες με μεγάλη επισιτιστική ανασφάλεια αποκλειστικά για την αγορά και κατανάλωση φρούτων και λαχανικών».

Πηγή: ΟΤ/Αλέξανδρος Καψύλης