Το συνολικό δημόσιο χρέος παγκοσμίως αναμένεται να ξεπεράσει τα 100 τρισεκατομμύρια δολάρια φέτος για πρώτη φορά και μπορεί να αυξηθεί ταχύτερα από ό,τι προβλεπόταν, καθώς το πολιτικό κλίμα ευνοεί τις υψηλότερες δαπάνες και η αργή ανάπτυξη ενισχύει τις ανάγκες και το κόστος δανεισμού, προειδοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Fiscal Monitor του ΔΝΤ, που δημοσιεύεται σήμερα Τρίτη 15 Οκτωβρίου, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα φτάσει το 93% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος μέχρι το τέλος του 2024 και θα πλησιάσει το 100% έως το 2030. Αυτό θα ξεπεράσει το ανώτατο όριο του 99% που καταγράφηκε κατά τη διάρκεια της COVID-19. Και θα είναι αυξημένο κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες από το 2019, προτού η πανδημία εκτινάξει τις κρατικές δαπάνες. Η έκθεση κυκλοφορεί μία εβδομάδα πριν από τις ετήσιες συνεδριάσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον.
Οι προειδοποιήσεις του ΔΝΤ
Το Fiscal Monitor αναφέρει ότι υπάρχουν καλοί λόγοι να πιστεύουμε ότι τα μελλοντικά επίπεδα χρέους θα μπορούσαν να είναι πολύ υψηλότερα από τα προβλεπόμενα σήμερα, συμπεριλαμβανομένης της επιθυμίας να δαπανηθούν περισσότερα στις ΗΠΑ, τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο .
«Η αβεβαιότητα στη δημοσιονομική πολιτική έχει αυξηθεί και οι πολιτικές κόκκινες γραμμές στη φορολογία έχουν εδραιωθεί περισσότερο», αναφέρει το ΔΝΤ στην έκθεση. «Οι πιέσεις στις δαπάνες για την αντιμετώπιση της πράσινης μετάβασης, της γήρανσης του πληθυσμού, των ανησυχιών για την ασφάλεια και των μακροχρόνιων αναπτυξιακών προκλήσεων αυξάνονται».
Προεκλογικές υποσχέσεις και χρέος
Οι ανησυχίες του ΔΝΤ για την αύξηση των επιπέδων χρέους έρχονται τρεις εβδομάδες πριν από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, στις οποίες και οι δύο υποψήφιοι έχουν υποσχεθεί νέες φορολογικές ελαφρύνσεις και δαπάνες που θα μπορούσαν να προσθέσουν τρισεκατομμύρια δολάρια στα ομοσπονδιακά ελλείμματα.
Τα σχέδια μείωσης φόρων του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου για την προεδρία Ντόναλντ Τραμπ θα προσθέσουν περίπου 7,5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε νέο χρέος μέσα σε 10 χρόνια, περισσότερα από τα διπλάσια από τα 3,5 τρισεκατομμύρια δολάρια που προστίθενται από τα σχέδια της αντιπροέδρου Κάμαλα Χάρις, της υποψήφιας των Δημοκρατικών.
Η έκθεση διαπιστώνει ότι οι προβλέψεις για το χρέος τείνουν να υποτιμούν τα πραγματικά αποτελέσματα κατά σημαντικά περιθώρια, με τους δείκτες χρέους προς ΑΕΠ πέντε χρόνια πριν να είναι κατά μέσο όρο 10% υψηλότεροι από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί.
Και το χρέος θα μπορούσε να αυξηθεί περαιτέρω από την αδύναμη ανάπτυξη, τις αυστηρότερες συνθήκες χρηματοδότησης και τη μεγαλύτερη αβεβαιότητα στη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική σε συστημικά σημαντικές οικονομίες όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα. Η έκθεση περιλαμβάνει ένα «σοβαρά δυσμενές σενάριο» που περιλαμβάνει αυτούς τους παράγοντες που δείχνει ότι το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα μπορούσε να φτάσει το 115% σε μόλις τρία χρόνια, 20 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από ό,τι προβλέπεται επί του παρόντος.
Φρένο στις δαπάνες ζητά το ΔΝΤ
Το ΔΝΤ επαναλαμβάνει τις εκκλήσεις του για περισσότερη δημοσιονομική εξυγίανση, λέγοντας ότι το τρέχον περιβάλλον με σταθερή ανάπτυξη και χαμηλή ανεργία είναι η κατάλληλη στιγμή για να γίνει αυτό. Ωστόσο, ανέφερε ότι οι τρέχουσες προσπάθειες, που ανέρχονται κατά μέσο όρο στο 1% του ΑΕΠ τα έξι χρόνια από το 2023 έως το 2029, είναι ανεπαρκείς για τη μείωση ή τη σταθεροποίηση των χρεών. Θα χρειαζόταν σωρευτική αυστηροποίηση κατά 3,8% για την επίτευξη αυτού του στόχου, αλλά στις ΗΠΑ, την Κίνα και άλλες χώρες όπου το ΑΕΠ δεν προβλέπεται να σταθεροποιηθεί, θα χρειαζόταν ουσιαστικά μεγαλύτερη δημοσιονομική αυστηροποίηση.
Οι ΗΠΑ αυτό το μήνα αναμένεται να αναφέρουν δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2024 περίπου 1,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ή περισσότερο από το 6,5% του ΑΕΠ, σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου. Ο διεθνής οργανισμός υπογραμμίζει επίσης ότι οι ΗΠΑ και άλλες χώρες όπου το χρέος προβλέπεται να συνεχίσει να αυξάνεται, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας, της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Νότιας Αφρικής, θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν οδυνηρές συνέπειες.
«Η αναβολή της προσαρμογής θα σημαίνει μόνο ότι τελικά απαιτείται μεγαλύτερη διόρθωση και η αναμονή μπορεί επίσης να είναι επικίνδυνη, επειδή η προηγούμενη εμπειρία δείχνει ότι το υψηλό χρέος και η έλλειψη αξιόπιστων δημοσιονομικών σχεδίων μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς αντιδράσεις στην αγορά και μπορεί να περιορίσει το περιθώριο που έχουν να αντιμετωπίσουν οι χώρες σε μελλοντικά σοκ», σχολίασε η Έρα Ντάμπλα-Νόρις, αναπληρώτρια διευθύντρια δημοσιονομικών υποθέσεων του ΔΝΤ.
Η ίδια είπε ότι οι περικοπές στις δημόσιες επενδύσεις ή τις κοινωνικές δαπάνες, τείνουν να έχουν πολύ μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη, από τις πιο κακώς στοχευμένες επιδοτήσεις, όπως για τα καύσιμα. Ορισμένες χώρες έχουν περιθώριο να διευρύνουν τις φορολογικές τους βάσεις και να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της είσπραξης φόρων, ενώ άλλες μπορούν να κάνουν τα φορολογικά τους συστήματα πιο προοδευτικά φορολογώντας τα κέρδη κεφαλαίου και το εισόδημα πιο αποτελεσματικά, υπογράμμισε.
