Ο πιεστικός κίνδυνος δεν είναι πλέον ότι οι τράπεζες είναι «πολύ μεγάλες για να αποτύχουν» αλλά «πολύ μικρές για να προσφέρουν…». Αυτό αναφέρει ο πρόεδρος της ισπανικής BBVA, Carlos Torres Vila, σχολιάζοντας στους Financial Times, ότι οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές βρίσκονται ξανά στο προσκήνιο στην Ευρώπη. Για καλό λόγο μάλιστα. Εκτός από την προσφορά της BBVA στους μετόχους της Banco Sabadell, η ιταλική UniCredit έχει αποκτήσει μερίδιο στη γερμανική Commerzbank.
Αυτή η δραστηριότητα έρχεται εν μέσω αυξανόμενης ευαισθητοποίησης για την επείγουσα πρόκληση που περιγράφεται τόσο στην έκθεση ορόσημο του Mario Draghi για το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας όσο και στην άλλη του Enrico Letta για την ενιαία αγορά της Ευρώπης. Και οι δύο συμφωνούν ότι η ήπειρος χρειάζεται επειγόντως μεγαλύτερες εταιρείες για να ανταγωνιστούν παγκοσμίως σε κρίσιμους τομείς για τη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και πόρων για τη στήριξη του κοινωνικού μοντέλου της Ευρώπης.
Λίγοι τομείς απεικονίζουν αυτή την επιταγή με μεγαλύτερη σαφήνεια από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ο οποίος έχει μεταμορφωθεί από μια ψηφιακή επανάσταση. Το 2017, η BBVA προσέλκυσε μόλις το 7% των νέων πελατών μέσω ψηφιακών καναλιών. Σήμερα είναι πάνω από τα δύο τρίτα, με το 80% των πωλήσεων να πραγματοποιούνται ψηφιακά.
Η ανάπτυξη των τραπεζών δεν βασίζεται πλέον στα κτήρια, αλλά στην ικανότητα να καινοτομούν στο διαδίκτυο. Και ο ρυθμός της θα επιταχυνθεί με αιχμή του δόρατος τις ιλιγγιώδεις εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης και άλλων τεχνολογιών.
Οι συνέπειες για τον κλάδο είναι σαφείς. Ο τομέας γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστικός με τους ψηφιακούς «παίκτες» που έχουν τα χαμηλότερα εμπόδια λειτουργίας και ελάχιστο κόστος για τους χρήστες να αλλάζουν τους όρους του ανταγωνισμού, αναφέρει ο Carlos Torres Vila.
Επενδύσεις
Ταυτόχρονα, οι τράπεζες πρέπει να κάνουν μεγαλύτερες επενδύσεις στην τεχνολογία για να διασφαλίσουν τη συνεχή εξυπηρέτηση και να αντέξουν, να ανταποκριθούν και να ανακάμψουν από ψηφιακές δυσλειτουργίες και τις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο — όπως απαιτείται από τους κανονισμούς στην ΕΕ από τον ερχόμενο Ιανουάριο.
Για να παραμείνουν ανταγωνιστικές, οι τράπεζες πρέπει να κατανείμουν αυτό το κόστος τεχνολογίας σε μια μεγαλύτερη πελατειακή βάση. Ωστόσο, η Ευρώπη έχει μείνει πίσω.
Παρά το οικονομικό μέγεθος της περιοχής, καμία τράπεζα από την ΕΕ δεν κατατάσσεται επί του παρόντος στις 25 πρώτες παγκοσμίως με βάση την κεφαλαιοποίηση της αγοράς. Αντίθετα, οι πιο πολύτιμες τράπεζες εδρεύουν στις ΗΠΑ και την Κίνα (συγκρίσιμες αγορές σε μέγεθος ΑΕΠ) και ακόμη και σε μικρότερες οικονομίες όπως η Ινδία, η Ιαπωνία, ο Καναδάς και η Αυστραλία.
Επιπλέον, ο ανταγωνισμός προέρχεται από το εξωτερικό της παραδοσιακής τραπεζικής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων των παικτών της τεχνολογίας. Κανένας από αυτούς τους νέους παίκτες δεν είναι ευρωπαϊκός.
Μεγαλύτερες τράπεζες
Σε αυτό το πλαίσιο, κι ενώ περιμένουμε την ολοκλήρωση της σχεδιαζόμενης τραπεζικής ένωσης και της ένωσης κεφαλαιαγορών στην ΕΕ, η Ευρώπη χρειάζεται πλέον μεγαλύτερες τράπεζες. Το μέγεθος έχει σημασία λόγω της ισχυρής σχέσης μεταξύ της κλίμακας, της τραπεζικής κερδοφορίας, της ικανότητας επένδυσης στην τεχνολογία και της καινοτομίας και της ικανότητας χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας.
Όπως εξηγεί ο Carlos Torres Vila, οι μεγαλύτερες, ισχυρότερες και πιο αποτελεσματικές τράπεζες είναι πιο πιθανό να παρέχουν κεφάλαια σε εταιρείες και μεγάλα έργα ή να επενδύσουν στη διαχείριση περίπλοκων κινδύνων σε έναν αβέβαιο, πολυπολικό κόσμο.
Όχι μόνο οι μεγαλύτερες τράπεζες μπορούν να επεκτείνουν τη διασυνοριακή χρηματοδότηση, αλλά μπορούν να συμβάλουν πιο ενεργά στην ανάπτυξη κρίσιμων εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης, όπως οι αγορές τιτλοποιήσεων, μετοχών και ομολογιακής χρηματοδότησης.
Όπως κατέστησε σαφές πρόσφατα η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen, η Ευρώπη πρέπει να υποστηρίξει τις εταιρείες που κλιμακώνονται στις παγκόσμιες αγορές για να επιτύχουν φιλόδοξους στόχους απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα.
Οι μεγαλύτεροι ισολογισμοί είναι ο μόνος τρόπος για να χρηματοδοτηθούν αποτελεσματικά τα περισσότερα από 700 δισ. ευρώ που η Επιτροπή εκτιμά ότι θα απαιτηθούν ετησίως για να επιτύχει η Ευρώπη τους μακροπρόθεσμους στόχους της για το κλίμα.
Ταυτόχρονα, οι εταιρείες πρέπει επίσης να επενδύσουν σε αναδυόμενες τεχνολογίες που θα καθορίσουν εάν η Ευρώπη θα γίνει ηγέτης ή θα παραμείνει πίσω στην ψηφιακή επανάσταση.
Τι στέκεται εμπόδιο
Καθώς οι τράπεζες κάνουν τις κινήσεις συγχωνεύσεων και εξαγορών, οι αρχές πρέπει να επισπεύσουν και να άρουν τα εμπόδια στην εσωτερική ενοποίηση και τις διασυνοριακές συμφωνίες, κατά τον Carlos Torres Vila. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να ενισχυθούν οι τράπεζες της ηπείρου και η οικονομική τους δύναμη πυρός.
Βέβαια, η υποστήριξη για ευκολότερες συμφωνίες και εξάλειψη των εθνικών εμποδίων δεν αποτελεί έκκληση για χαλάρωση των κανόνων ανταγωνισμού ή μείωση των κανονιστικών ρυθμίσεων. Η διατήρηση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού είναι απαραίτητη.
Η ενοποίηση μεταξύ των παραδοσιακών τραπεζών θα πρέπει να ενισχύσει τον ανταγωνισμό ενισχύοντας την ικανότητα τους να ανταγωνίζονται παγκοσμίως και να παρέχουν περισσότερη χρηματοδότηση και καλύτερες υπηρεσίες στους πελάτες.
Στο τέλος, εξαρτάται από τις επιλογές. Εάν θέλουμε οι ευρωπαϊκές εταιρείες να δημιουργήσουν τις θέσεις εργασίας και τους πόρους που χρειάζονται για να υποστηρίξουν το κοινωνικό μοντέλο της περιοχής, τότε η Ευρώπη χρειάζεται τράπεζες με την κλίμακα και τις δυνατότητες να τις χρηματοδοτήσουν.
Η εναλλακτική λύση είναι οι χαμηλότερες επενδύσεις, η διάβρωση της παραγωγικότητας και, τελικά, η μείωση του βιοτικού επιπέδου καθώς η Ευρώπη χάνει έδαφος σε σχέση με άλλες περιοχές. Ως εκ τούτου, ο πιο πιεστικός ρυθμιστικός κίνδυνος δεν είναι πλέον ότι οι τράπεζες μπορεί να είναι «πολύ μεγάλες για να πτωχεύουν» αλλά «πολύ μικρές για να προσφέρουν» — χωρίς την κλίμακα που απαιτείται για να ανταγωνιστούν και να καθορίσουν το μέλλον της Ευρώπης, καταλήγει ο Carlos Torres Vila.
