Πριν από τέσσερα χρόνια, όταν ο κόσμος της εργασίας αναστατώθηκε από την πανδημία του Covid, έγιναν προβλέψεις με αυτοπεποίθηση ότι η μόνιμη στροφή στην εξ αποστάσεως εργασία θα ακολουθούσε την άρση της καραντίνας.

Πολλά έχουν σαφώς αλλάξει από τότε. Ορισμένοι από τους πρώτους κήρυκες του γενναίου νέου κόσμου της τηλεργασίας -συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών εταιρειών τεχνολογίας Google και Microsoft- είναι από τους πιο φανατικούς που μετανοούν.

Αυτή την εβδομάδα η Amazon προστέθηκε στις τάξεις τους, εκδίδοντας διάταγμα προς τους εταιρικούς υπαλλήλους που απαιτεί να επιστρέφουν στο γραφείο πέντε ημέρες την εβδομάδα, με ισχύ από τις 2 Ιανουαρίου.

Ο διευθύνων σύμβουλος, Άντι Τζάσι, υποστηρίζει ότι υπάρχουν «σημαντικά» πλεονεκτήματα της προσωπικής εργασίας. Άλλοι, όπως η Goldman Sachs, η Boots και η Barclays, συμφωνούν, καθώς όλο και περισσότερες εταιρείες πιέζουν να περιορίσουν την εξ αποστάσεως εργασία, σύμφωνα με τον Guardian. Στην Tesla, ο Elon Musk έχει μια τυπικά ειλικρινή προσέγγιση, λέγοντας στο προσωπικό που δεν επιθυμεί να επιστρέψει στο γραφείο με πλήρη απασχόληση ότι μπορεί να «προσποιηθεί ότι εργάζεται αλλού».

Τι λένε οι έρευνες

Ωστόσο, είναι επίσης σαφές ότι το προ της πανδημίας εργασιακό τοπίο δεν θα ξαναχτιστεί ποτέ πλήρως. Μετά την αρχική ώθηση για την επιστροφή των εργαζομένων στο γραφείο μετά το λουκέτο, οι ευέλικτες πρακτικές και η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ αφεντικών και εργαζομένων επανέρχεται στην ημερήσια διάταξη Στην Αγγλία νέα κυβέρνηση των Εργατικών υπόσχεται ριζική αναδιαμόρφωση των εργασιακών δικαιωμάτων. Τα σχέδια που αναμένονται εντός εβδομάδων, περιλαμβάνουν την καθιέρωση της ευέλικτης εργασίας ως προεπιλεγμένη επιλογή για τους εργαζόμενους από την πρώτη ημέρα της εργασίας τους.

Από το τέλος του τελευταίου λουκέτου πριν από τρία χρόνια, οι περισσότεροι εργοδότες έχουν εισαγάγει κάποια μορφή υποχρεωτικής εργασίας στο γραφείο. Ωστόσο, η έρευνα της VirginMedia O2 δείχνει ότι μόνο μια μειοψηφία – τέσσερις στις 10 επιχειρήσεις – απαιτεί από το προσωπικό να βρίσκεται στα γραφεία του πέντε ημέρες την εβδομάδα.

Με την πάροδο του χρόνου, το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να αυξηθεί, με μια έρευνα της KPMG μεταξύ των διευθυντών του Ηνωμένου Βασιλείου που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη να αναφέρει ότι το 83% πιστεύει ότι θα υπάρξει επιστροφή σε προ-πανδημικούς τρόπους εργασίας μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, από 64% πριν από ένα χρόνο.

Ακόμα κι έτσι, πολλά αφεντικά εκτιμούν ότι η προσέγγιση «ένα μέγεθος για όλους» παραμένει ακατάλληλη, αναγνωρίζοντας ότι υπό τις κατάλληλες συνθήκες, οι υβριδικές και ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας αποτελούν πολύτιμα εργαλεία. Ακόμα και η Amazon το γνωρίζει αυτό, με την απομακρυσμένη εργασία να εξακολουθεί να επιτρέπεται με την έγκριση της διοίκησης. Η εταιρεία προσφέρει επίσης τετραήμερη εβδομάδα εργασίας και ευέλικτες συμβάσεις στις αποθήκες της.

Οι εργαζόμενοι της «γενιάς Z» τι θέλουν;

Η αξιοποίηση της εξ αποστάσεως εργασίας θα διαφέρει φυσικά από επάγγελμα σε επάγγελμα. Για τους εργάτες σε εργοστάσια και τους μηχανοδηγούς, δεν υπάρχουν πολλές επιλογές- ενώ στην πληροφορική και τις επαγγελματικές υπηρεσίες, η χρήση συχνά κατανέμεται κατά γενεαλογικές γραμμές ή καθορίζεται από το στάδιο της σταδιοδρομίας, τις ρυθμίσεις διαβίωσης και τις ευθύνες φροντίδας. Η έρευνα δείχνει ότι οι εργαζόμενοι της γενιάς Z, στις αρχές της σταδιοδρομίας τους, είναι πιο πιθανό να μετακινούνται στο γραφείο.

Ένα γεγονός που συχνά παραβλέπεται είναι ότι οι εργαζόμενοι που εργάζονται κατ’ οίκον είναι μειοψηφία στη Βρετανία, και πάντα ήταν – ακόμη και στο αποκορύφωμα της πανδημίας, όταν το επίπεδο κορυφώθηκε στο 49% του συνόλου των εργαζόμενων ενηλίκων το πρώτο εξάμηνο του 2020.

Οι οικονομολόγοι διίστανται ως προς τα οφέλη για την παραγωγικότητα. Η Goldman Sachs ανέδειξε ακαδημαϊκές μελέτες της τελευταίας δεκαετίας που κυμαίνονται από -19% έως +13%. Η εργασία από το σπίτι σημαίνει μείωση των μετακινήσεων, γεγονός που μπορεί να ωφελήσει την ψυχική υγεία και θα μπορούσε να σημαίνει λιγότερους περισπασμούς – αλλά όχι πάντα. Στον 21ο αιώνα, ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες είχαν προωθήσει τις πρακτικές απομακρυσμένης εργασίας πολύ πριν από την πανδημία του Covid: η έκρηξη του Lockdown απλώς επιτάχυνε μια αλλαγή που ήταν ήδη σε εξέλιξη.

Πόσο δύσκολο είναι να
επανέλθει το παλιό σύστημα

Ορισμένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι υβριδικοί εργαζόμενοι είναι εξίσου παραγωγικοί με τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης, έχουν λιγότερες πιθανότητες να παραιτηθούν και μπορούν να βοηθήσουν τις εταιρείες να εξοικονομήσουν χρήματα από τα έξοδα γραφείου.

Οι τελευταίες έρευνες της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν ότι πάνω από το 20% των επιχειρήσεων χρησιμοποιούν ή σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν αυξημένη κατ’ οίκον εργασία ως μόνιμο μοντέλο, ποσοστό που αυξάνεται σταθερά με την πάροδο του χρόνου. «Ως εκ τούτου, αμφιβάλλουμε ότι η ανακοίνωση της Amazon θα είναι η αρχή μιας τάσης», λέει ο Matthew Pointon, οικονομολόγος στην εταιρεία συμβούλων Capital Economics. «Πράγματι, η μετάβαση σε ένα μοντέλο γραφείου πλήρους απασχόλησης δεν θα ήταν καν δυνατή για επιχειρήσεις που έχουν ήδη μειώσει τους χώρους γραφείων τους, όπως η HSBC και η Clifford Chance».