Ως κεντρικός κόμβος της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Κλιματική Αλλαγή στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, η Κύπρος φιλοξενεί το Διεθνές Συνέδριο για την Κλιματική Κρίση, ενισχύοντας τον ρόλο της ως ηγέτης στις παγκόσμιες προσπάθειες για βιώσιμες λύσεις.

*Το Ινστιτούτο Κύπρου απαντά στις ερωτήσεις μας

---

Ποιες είναι οι πιο σημαντικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης που ήδη παρατηρούνται στην Κύπρο και ποιες αναμένεται να ενταθούν στο μέλλον;

Η κλιματική κρίση έχει ήδη σημαντικές επιπτώσεις στην Κύπρο, και αυτές αναμένεται να ενταθούν στο μέλλον. Οι κυριότερες επιπτώσεις περιλαμβάνουν:

• Αύξηση θερμοκρασίας: Η μέγιστη ημερήσια θερμοκρασία έχει αυξηθεί αισθητά. Από 25,3°C το 1983 έχει φτάσει σε 27,75°C το 2023, με ρυθμό περίπου 0,6°C ανά δεκαετία, διπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Τα καλοκαίρια γίνονται όλο και πιο θερμά, με τον σταθμό της Αθαλάσσας να καταγράφει 48 ημέρες με θερμοκρασία άνω των 40°C το 2020.
• Ακραία καιρικά φαινόμενα: Εκτός από τους καύσωνες, παρατηρούνται συχνότερα έντονα φαινόμενα όπως καταιγίδες και ξηρασίες, που πλήττουν την υγεία, την οικονομία και αυξάνουν τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών.
• Προβλέψεις για το μέλλον: Τα κλιματικά μοντέλα δείχνουν ότι, αν δεν ανακοπούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, το κλίμα της Κύπρου ενδέχεται να καταστεί ερημικό, με σημαντική αύξηση των πολύ ζεστών ημερών. Στην Λευκωσία, οι ημέρες με θερμοκρασία άνω των 35°C αναμένεται να διπλασιαστούν μέχρι το τέλος του αιώνα.

Η Κύπρος είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε φαινόμενα όπως η λειψυδρία και οι παρατεταμένοι καύσωνες. Υπάρχουν κάποιες άμεσες λύσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων;

Για την αντιμετώπιση των παρατεταμένων καυσώνων, η θερμομόνωση των κτιρίων είναι απαραίτητη, ιδίως για τα ευάλωτα νοικοκυριά που δυσκολεύονται να αντέξουν το κόστος κλιματισμού. Επίσης, μέσα στις πόλεις, η δημιουργία μικρών πάρκων και η χρήση κατάλληλων υλικών για δρόμους και επιφάνειες μπορεί να μειώσει τις τοπικές θερμοκρασίες. Η λειψυδρία απαιτεί στρατηγικές εξοικονόμησης νερού και μετάβαση της γεωργίας σε καλλιέργειες που αντέχουν στις ξηρές συνθήκες, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της αγροτικής παραγωγής.

Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι του Διεθνούς Συνεδρίου που θα γίνει στις 26-28 Σεπτεμβρίου και τι αναμένετε να επιτύχετε σε επίπεδο διαμόρφωσης πολιτικών ή στρατηγικών λύσεων;

Το Διεθνές Συνέδριο για την Κλιματική Κρίση που θα διεξαχθεί στις 26-28 Σεπτεμβρίου, συνδιοργανώνεται από την Κυπριακή Ακαδημία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών και το Ινστιτούτο Κύπρου. Στόχος του είναι η συγκέντρωση επιστημόνων και πολιτικών από την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή για τη συζήτηση και τη διαμόρφωση λύσεων αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Η επιλογή της Κύπρου ως χώρα υποδοχής δεν είναι τυχαία, καθώς η Κύπρος έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την κλιματική αλλαγή στην περιοχή μέσω της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Κλιματική Αλλαγή στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Το συνέδριο θα συνεχίσει τον διάλογο και θα επιδιώξει να ενισχύσει τη συνεργασία σε επίπεδο περιφερειακής πολιτικής.

Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης του κοινού στη μάχη κατά της κλιματικής κρίσης, και πώς συμβάλλει το Ινστιτούτο Κύπρου σε αυτό το πεδίο;

Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση είναι καθοριστικής σημασίας. Το κοινό πρέπει να κατανοήσει ότι η κλιματική κρίση δεν είναι ένα μελλοντικό ζήτημα, αλλά μας επηρεάζει ήδη άμεσα. Το Ινστιτούτο Κύπρου παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην επιστημονική έρευνα για τα αίτια και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, ενώ προτείνει λύσεις σε πολιτικό και τεχνολογικό επίπεδο. Επιπλέον, μέσω των μεταπτυχιακών και διδακτορικών προγραμμάτων του, καθώς και με δραστηριότητες επιμόρφωσης, συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας περισσότερο ενημερωμένης και ευαισθητοποιημένης κοινωνίας.

Ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες που εμποδίζουν την ταχύτερη μετάβαση της Κύπρου σε μια πράσινη οικονομία; Θα προτείνετε κάποιες λύσεις στις μέρες του Συνεδρίου;

Η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, όπως για την αποθήκευση ενέργειας, τον εκσυγχρονισμό των ηλεκτρικών δικτύων και τις υποδομές για βιώσιμη κινητικότητα, όπως καλύτερες δημόσιες μεταφορές και δυνατότητες για πεζοπορία και ποδηλασία. Παρά τις προκλήσεις, υπάρχουν ευκαιρίες αξιοποίησης ευρωπαϊκών πόρων και ανακατεύθυνσης των προϋπολογισμών προς αυτή την κατεύθυνση. Στο συνέδριο θα συζητηθούν και θα προταθούν λύσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να δώσουν νέα ώθηση προς την πράσινη μετάβαση της Κύπρου.

*Κορύφωση των δράσεων ενημέρωσης του ΙΚυ θα αποτελέσει η διοργάνωση του Διεθνούς Συνεδρίου για την Κλιματική Κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 26-28 Σεπτέμβριου 2024, στο Radisson Beach Resort, στη Λάρνακα. Στο Συνέδριο (emmeclimate2024.cyi.ac.cy) το οποίο συνδιοργανώνουν το Ινστιτούτο Κύπρου και η Κυπριακή Ακαδημία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν μετρήσεις και προβλέψεις μοντέλων για την κλιματική αλλαγή και των επιπτώσεών της, ειδικότερα στους τομείς της ενέργειας, του νερού, των τροφίμων και της γεωργίας, των ωκεανών, της υγείας και της πολιτιστικής κληρονομιάς.