Ο Σύνδεσμος Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΣΑΗ) δεν είχε ποτέ σκοπό να εμπλακεί σε δημόσιο διάλογο με τις συντεχνίες ή τη διοίκηση της ΑΗΚ, καθώς οι προτάσεις που έχουν γίνει προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ήταν καθαρά προς όφελος του καταναλωτή και της οικονομίας για μείωση του κόστους ηλεκτρισμού μέσα από τη λειτουργία μιας γνήσιας Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ).
Αντιλαμβανόμενοι το βάρος της ευθύνης του ΣΑΗ προς την πολιτεία και κοινωνία της Κύπρου για μείωση του κόστους ηλεκτρισμού, ο ΣΑΗ διευθέτησε συνάντηση με την ΑΗΚ την Δευτέρα 26/08, για εποικοδομητική συζήτηση συνεργειών προς όφελος των καταναλωτών.
Θα θέλαμε ενόψει συνάντησης να απαντήσουμε σε κάποια από τα θέματα που έθιξε η ανακοίνωση της ΑΗΚ και να δοθούν κάποιες διευκρινήσεις. Ουσιαστικά, η ΑΑΗ είναι η απάντηση σε όλες τις στρεβλώσεις που δημιουργούνται από τη συνέχιση και την παράταση της Μεταβατικής Ρύθμισης της Αγοράς, στρεβλώσεις που ευνοούν την ΑΗΚ εις βάρος των ιδιωτών που συμμετέχουν στην Αγορά.
Επανεξέταση Λειτουργικού και Νομικού Διαχωρισμού ΑΗΚ
Σε αντίθεση με όσα αναφέρει επίσημα η ΑΗΚ στην ανακοίνωση της, ο ΣΑΗ επιμένει ότι πρέπει να επανεξεταστεί η μετατροπή του Λειτουργικού Διαχωρισμού της Διεύθυνσης Δικτύου σε Νομικό Διαχωρισμό, όπως εφαρμόστηκε στην περίπτωση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ). Ο Νομικός διαχωρισμός των δικτύων με την κρατική εταιρία κοινής ωφελείας εφαρμόστηκε σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης με επιτυχία. Mόνο με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλιστεί η ανεξαρτησία άρα και η αμεροληψία της διαδικασίας λήψης οποιωνδήποτε αποφάσεων σχετικά με τη δραστηριότητα των δικτύων. Το γεγονός ότι τα δίκτυα στην περίπτωση της Κύπρου παραμένουν στην ιδιοκτησία του κράτους, δεν αποτελεί πειστική δικαιολογία για τη διατήρησή τους εντός της ΑΗΚ, η οποία κατέχει υπερδεσπόζουσα θέση στα ανταγωνιστικά μέρη της Αγοράς Ηλεκτρισμού.
Με τις διαχρονικές ενέργειες της ΑΗΚ έχει διαφανεί ότι ο λειτουργικός διαχωρισμός της ΑΗΚ δεν μπορεί να επιφέρει στην υπό διαμόρφωση αγορά ηλεκτρισμού:
Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η Πολιτεία χρειάζεται να προχωρήσει προς τον νομικό διαχωρισμό της ΑΗΚ έτσι ώστε να διασφαλιστούν όλα τα πιο πάνω προς όφελος των καταναλωτών, οι οποίοι μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών στο πλαίσιο της αγοράς ηλεκτρισμού θα μπορούν να επιλέξουν τον προμηθευτή τους.
Αδειοδότηση Συστημάτων Αποθήκευσης Ενέργειας
Ο ΣΑΗ επισημαίνει επίσης την επιτακτική ανάγκη για επιτάχυνση της εγκατάστασης συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, η οποία είναι πλέον αναπόφευκτη και άμεσα συνδεδεμένη με τη βιωσιμότητα αρκετών επενδύσεων. Η εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων μπορεί να συμβάλει στη μείωση των διακυμάνσεων και την αύξηση της ευελιξίας στη διαχείριση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αξιοπιστία και τη σταθερότητα του ηλεκτρικού δικτύου.
Ο ΣΑΗ ξεκαθαρίζει ότι ουδέποτε υποστήριξε την αδειοδότηση έργων χωρίς να ακολουθούνται οι νόμιμες διαδικασίες σύμφωνα με τους Κανονισμούς και τις Νομοθεσίες του Κράτους. Αυτό που ζητούμε είναι οι αρμόδιοι φορείς να συνεργαστούν άμεσα και να καθορίσουν τις ελάχιστες απαιτήσεις και προϋποθέσεις με βάση τις οποίες η απαιτούμενη αδειοδότηση για την τοποθέτηση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας θα θεωρείται δοσμένη, με στόχο τη μείωση της καθυστέρησης στην έγκριση αυτών των έργων σε εν λειτουργία αδειούχα φωτοβολταϊκά πάρκα.
Σχέδιο Χορηγιών για Υβριδικά Συστήματα
Αναφορικά με το Σχέδιο Χορηγιών για υβριδικά συστήματα αποθήκευσης ενέργειας σε συνδυασμό με ΑΠΕ, η θέση του ΣΑΗ είναι ότι η προϋπόθεση του Σχεδίου για τη Φάση Α για σύναψη διμερών συμβολαίων με την ΑΗΚ Προμήθεια είναι μεροληπτική, δυσανάλογη, μη αναγκαία και νοθεύει τον ανταγωνισμό, προσφέροντας αδικαιολόγητα πλεονεκτήματα στην ΑΗΚ Προμήθεια. Ενόψει της ισχυρής μονοπωλιακής θέσης της ΑΗΚ στην αγορά, είναι ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη για δημιουργία ισότιμου πεδίου ανταγωνισμού, το οποίο θα αποφέρει σημαντικά οφέλη στους καταναλωτές.
Παρέκκλιση για ανάπτυξη έργων αποθήκευσης ενέργειας από το ΔΣΜΚ
Ακόμη πιο παράδοξη είναι η ανάθεση στον ΔΣΜΚ της διαχείρισης των κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης, γεγονός που ενδεχομένως να δημιουργεί σύγκρουση συμφερόντων, λαμβάνοντας υπόψη ότι βάσει του άρθρου 71 του Ν. 130(Ι)/2021 ο ΔΣΜΚ έχει καθοριστεί ως Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρισμού με συγκεκριμένες αρμοδιότητες. Παράλληλα, η ιδιοκτησία των κεντρικών μονάδων αποθήκευσης από την ΑΗΚ (Επιχειρησιακή Μονάδα Δικτύων) θα ενισχύσει τη δεσπόζουσα θέση της ΑΗΚ, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την επίτευξη του στόχου εγκαθίδρυσης μιας γνήσια ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού με πραγματικό και ουσιαστικό ανταγωνισμό.
Το μονοπώλιο και το μονοψώνιο της ΑΗΚ μας οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση με μία από τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρισμού στην Ευρώπη. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι υπάρχει ενδιαφέρον, αδειοδοτημένα έργα και ετοιμότητα από τον ιδιωτικό τομέα για ανάπτυξη έργων αποθήκευσης ενέργειας, το αίτημα για παρέκκλιση ήταν αχρείαστο ενώ η διαδικασία που ακολουθήθηκε για εξασφάλιση της παρέκκλισης παραμένει άγνωστη. Εφόσον ο ΔΣΜΚ είναι ο Λειτουργός Αγοράς, τίθεται το ερώτημα πώς είναι δυνατόν ο Λειτουργός Αγοράς να είναι ταυτόχρονα και συμμετέχων.
Περικοπές ηλεκτρικής ενέργειας
Ο ΣΑΗ επισημαίνει ότι ένας από τους λόγους που το πρόβλημα των περικοπών επιδεινώνεται είναι ο λανθασμένος προγραμματισμός και σοβαρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη δικτύων και υποδομών.
Η μη υλοποίηση έργων προσαρμογής, εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης των δικτύων είναι η αιτία που οδήγησε στην αύξηση των περικοπών και κατ’ επέκταση στη σημερινή κατάσταση όπου πέραν του28% της πράσινης ενέργειας από ΑΠΕ καταλήγει στον κάλαθο των αχρήστων. Το ηλεκτρικό δίκτυο πρέπει να διαθέτει την απαιτούμενη δυναμικότητα και χωρητικότητα, αλλά και να ενσωματώνει τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) στη λειτουργία του, διατηρώντας την ασφάλεια και την αξιοπιστία του.
Ο ΣΑΗ τονίζει ότι η καθυστέρηση στην εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, έτσι ώστε οι Ανεξάρτητοι Προμηθευτές να μπορούν να προσεγγίσουν και οικιακούς καταναλωτές και οι καταναλωτές να έχουν τη δυνατότητα επιλογής εναλλακτικού παρόχου ηλεκτρικής ενέργειας, είναι ένας επιπλέον λόγος που οι οικιακοί καταναλωτές δεν μπορούν να επωφεληθούν χαμηλότερων τιμών ηλεκτρισμού.
Ηλεκτροπαραγωγικός Σταθμός Δεκέλειας
Ο ΣΑΗ, συμφωνεί ότι ο ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός της Δεκέλειας είναι στρατηγικής σημασίας για το Κράτος και αναγνωρίζει την ανάγκη να λειτουργεί ως δεύτερο σημείο ηλεκτροπαραγωγής για την εύρυθμη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος και την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας, ειδικότερα με τα τελευταία γεγονότα που διαδραματίζονται στις γειτονικές μας χώρες. Από την άλλη, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι η αναβάθμιση του ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού στη Δεκέλεια από την ΑΗΚ θα αυξήσει ακόμη περισσότερο τη θέση ισχύος της ήδη υπερδεσπόζουσας ΑΗΚ. Η αναβάθμιση του σταθμού μπορεί να γίνει από την ΑΗΚ για γεωγραφική διασπορά της παραγωγής αλλά παράλληλα πρέπει η ισχύς της ΑΗΚ να μην αυξηθεί, αφαιρώντας από την δυναμική της παλαιότερες και εργοβόρες μονάδες στο Βασιλικό.
Ο Σύνδεσμος, επισημαίνει ότι ο ιδιωτικός τομέας έχει ήδη προχωρήσει με επενδύσεις και σε συμβατικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής χωρίς να επιβαρύνει περισσότερο τον τελικό καταναλωτή. Αντίθετα, στόχος του είναι η σταθερότητα του ηλεκτρικού συστήματος και η μείωση του κόστους ενέργειας προς όφελος όλων.
Τέλος, ο ΣΑΗ τονίζει για ακόμη μια φορά για άμεσο άνοιγμα της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού και τη δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου που θα προάγει τον ανταγωνισμό, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί ένα πιο σταθερό, υγιές και βιώσιμο μέλλον για τον ενεργειακό τομέα στην Κύπρο.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι οι εμπειρικές μελέτες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι επιχειρήσεις με δεσπόζουσα θέση που αντιμετώπισαν θετικά το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού κατόρθωσαν να γίνουν πιο ευέλικτες και αποδοτικές. Στην περίπτωση αυτή, ο ΣΑΗ πιστεύει ότι με την απρόσκοπτη έναρξη λειτουργίας της ΑΑΗ, η ΑΗΚ θα αναγκαστεί να λειτουργεί πιο πελατοκεντρικά και πιο ορθολογικά, ώστε να ανταπεξέλθει στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον που θα δημιουργηθεί. Αυτό θα είναι προς όφελος των καταναλωτών (οικιακών και επιχειρήσεων) αλλά και ευρύτερα της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.
