Πριν ένα μήνα, στις 14 Ιουλίου, η Γαλλία γιόρτασε την κατάληψη της Βαστίλης που σηματοδότησε την αρχή της γαλλικής επανάστασης και το τέλος της μοναρχίας. Σύμφωνα με τον λαϊκό μύθο, το βασιλικό ζεύγος, δηλαδή ο βασιλιάς Λουδοβίκος XV και η σύζυγός του Μαρία Αντουανέτα, ζούσαν έναν έκλυτο βίο, απολαμβάνοντας κάθε πολυτέλεια σπαταλώντας την τεράστια περιουσία του κράτους, καθώς οι υπήκοοί τους λιμοκτονούσαν. Βέβαια, οι ιστορικοί απέδειξαν έκτοτε ότι τα οικονομικά της Γαλλίας ήταν σε κακό χάλι πολύ πριν ο αποκεφαλισθείς μονάρχης αναλάβει το παρηκμασμένο πλέον βασίλειο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Μαρία Αντουανέτα δεν ήταν κάτοχος μιας εκπληκτικής συλλογής κοσμημάτων. Στο κάτω – κάτω βασίλισσα ήταν… Γεννημένη ως Αρχιδούκισσα Μαρία Αντωνία της Αυστρίας, ήταν το προτελευταίο παιδί και η μικρότερη κόρη της αυτοκράτειρας Μαρίας Θηρεσίας και του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Α’. Παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο, διάδοχο της Γαλλίας, τον Μάιο του 1770 σε ηλικία 14 ετών.

Λαϊκό μίσος για την βασίλισα

Ως βασίλισσα, η Μαρία Αντουανέτα γινόταν όλο και πιο αντιδημοφιλής. Φυλλάδια που κυκλοφορούσαν τότε την κατηγορούσαν ότι ήταν άπληστη, άσπλαχνη, ότι είχε νόθα παιδιά και έτρεφε συμπάθειες για γνωστούς εχθρούς της Γαλλίας, συμπεριλαμβανομένης της πατρίδας της, Αυστρίας.

Κατηγορήθηκε αδίκως στην υπόθεση του διαμαντένιου κολιέ, αλλά οι κατηγορίες έπληξαν περαιτέρω τη φήμη της. Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, έγινε γνωστή ως Μαντάμ Έλλειμμα επειδή η οικονομική κρίση της χώρας αποδόθηκε στις σπατάλες της και στην αντίθεσή της στις κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που πρότειναν οι Ζακ Τιργκό και Ζακ Νεκέρ.

Ο ετήσιος προϋπολογισμός ρούχων της βασίλισσας ξεπέρασε τα 3 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τη δημοσιογράφο Λορέν Μπενέμ, συγγραφέα του «Fashion and Versailles». Οι δαπάνες της Μαρίας Αντουανέτας επεκτάθηκαν φυσικά σε αξεσουάρ, συμπεριλαμβανομένων των κοσμημάτων.

Η υπόθεση του διαμαντένιου περιδέραιου

Το 1772, ο βασιλιάς Λουδοβίκος XV παρήγγειλε ένα διαμαντένιο κολιέ στους Παριζιάνους κοσμηματοπώλες Σαρλ Ογκίστ Μπεμέρ και Πολ Μπασάνζ. Υπολογίζεται ότι κόστιζε 2 εκατομμύρια λίβρες, το κολιέ προοριζόταν να γίνει δώρο στην ερωμένη του, Μαντάμ Ντου Μπαρί. Ο Βασιλιάς πέθανε από ευλογιά πριν ολοκληρωθεί το έργο.

Οι κοσμηματοπώλες προσπάθησαν να πουλήσουν το κολιέ στη Μαρία Αντουανέτα, αλλά εκείνη απέρριψε την προσφορά. Οι Μπεμέρ και Μπασάνζ, που είχαν ανάγκη από έναν αγοραστή, ήρθαν σε επαφή με μια αριστοκράτισσα και απατεώνισσα, τη Ζαν ντε Βαλουά Σαν Ρεμί, γνωστή και ως Κόμισα ντε λα Μοτ. Υποδυόμενη τη βασίλισσα, έγραψε πολλές επιστολές σε έναν επίσκοπο και πρώην πρεσβευτή, τον Καρδινάλιο ντε Ροάν, πείθοντάς τον να πληρώσει για το περιδέραιο για λογαριασμό της Μαρίας Αντουανέτας.

Μόλις ανακαλύφθηκε η συνωμοσία, η Λα Μοτ και ο Ροάν συνελήφθησαν. Η Λα Μοτ δραπέτευσε από τη φυλακή μεταμφιεσμένη σε αγόρι. Ο θρύλος λέει ότι το κολιέ διασπάστηκε, με τα διαμάντια να πωλούνται στις μαύρες αγορές του Παρισιού και του Λονδίνου.

Ενώ διαπιστώθηκε ότι η Μαρία Αντουανέτα δεν είχε καμία ανάμειξη στην αγορά του κολιέ, η ήδη σπιλωμένη φήμη της είχε καταστραφεί οριστικά από την υπόθεση. Η υπόθεση θεωρήθηκε ότι στάθηκε ένας από τους καταλύτες για την έναρξη της Γαλλικής Επανάστασης.

Πολλά από τα κοσμήματα της Μαρίας Αντουανέτας χάθηκαν κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης. Ωστόσο, ορισμένα κομμάτια επανεμφανίστηκαν αργότερα και δημοπρατήθηκαν από τον οίκο Sotheby’s το 2018.

Ο κατάλογος των κοσμημάτων
στα κρατικά αρχεία της Αυστρίας

Πιστεύεται ότι τα κοσμήματα της Μαρίας Αντουανέτας μεταφέρθηκαν λαθραία στις Βρυξέλλες και αργότερα στην πατρίδα της βασίλισσας, την Αυστρία. Μετά το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης το 1789, ο βασιλιάς και η βασίλισσα σχεδίασαν μια απόδραση το 1791. Η Μαρία Αντουανέτα μάζεψε τα κοσμήματά της σε ένα ξύλινο σεντούκι και ζήτησε από έναν από τους συμβούλους της να τα μεταφέρει στη Βιέννη, όπου θα μπορούσαν να δοθούν στον ανιψιό της, τον Αυστριακό Αυτοκράτορα Ιωσήφ Β’, για φύλαξη. Η απόπειρα απόδρασης του Βασιλιά και της Βασίλισσας απέτυχε και συνελήφθησαν γρήγορα και τελικά εκτελέστηκαν δια αποκεφαλισμού.

Η Μαρί-Τερεζ ντε Φρανς, το μόνο επιζών παιδί του βασιλικού ζεύγους, έλαβε τα κοσμήματα αφού εξορίστηκε στην Αυστρία. Τελικά τα κληροδότησε στην ανιψιά της, τη Δούκισσα της Πάρμα. Στη συνέχεια πέρασαν στον βασιλικό Οίκο των Βουρβόνων-Πάρμα.

Ανάμεσα στα κομμάτια της συλλογής Μπουρμπόν-Πάρμα περιλαμβανόταν ένα τρίκλωνο μαργαριταρένιο κολιέ με διαμαντένιο κούμπωμα, μια καρφίτσα φιόγκο διακοσμημένη με ένα κίτρινο διαμάντι και ένα διαμαντένιο δαχτυλίδι με τα αρχικά της Βασίλισσας, το οποίο περιείχε επίσης μια τούφα από τα μαλλιά της.

Δύο διαμάντια που ανήκαν στη Μαρία Αντουανέτα βρίσκονται αυτήν τη στιγμή στη συλλογή του μουσείου Smithsonian. Οι πέτρες σε σχήμα αχλαδιού, μεγέθους 14 και 20 καρατίων, αντίστοιχα, προέρχονται είτε από την Ινδία είτε από τη Βραζιλία. Πιστεύεται ότι ήταν τοποθετημένα σε σκουλαρίκια που ανήκαν στη βασίλισσα, αν και ο Ναπολέων Γ’ αργότερα τα χάρισε στη σύζυγό του, αυτοκράτειρα Ευγενία, στον γάμο τους το 1853. 

Μετά την ανατροπή του Ναπολέοντα Γ’, τα γαλλικά κοσμήματα του στέμματος πουλήθηκαν το 1887. Η Ευγενία, εξόριστη στην Αγγλία, πούλησε τα προσωπικά της κοσμήματα μεταξύ 1870 και 1872. Τότε, αποκτήθηκαν από τη ρωσική βασιλική οικογένεια. Ο κοσμηματοπώλης Πιερ Καρτιέ αγόρασε τα διαμαντένια σκουλαρίκια από εξόριστα μέλη της οικογένειας Ρομανόφ το 1928 πριν τα πουλήσει στην αμερικανίδα επιχειρηματία Μάρτζορι Μεριγουέδερ Ποστ.

Το 1959, η Ποστ έβαλε τον Χάρι Ουίνστον να τοποθετήσει τα κοσμήματα σε νέο δέσιμο πλατίνας μα επιπλέον διαμάντια. Το 1964, η κόρη της Ποστ, Ελεανόρ Μπαρζίν, δώρισε τα σκουλαρίκια με τα αρχικά τους δεσίματα στο Smithsonian. Σήμερα, εκτίθενται στη Αίθουσα Gem στο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Smithsonian.

Γκρίζα Μαργαριτάρια της Μαρίας Αντουανέτας

Είκοσι ένα γκρι μαργαριτάρια που κάποτε ανήκαν στη Μαρία Αντουανέτα βγήκαν σε δημοπρασία από τον οίκο Christie’s το 2007. Σε ένα κολιέ με διαμάντια και ρουμπίνιa από το 1849, τα μαργαριτάρια χρονολογούνται περισσότερο από μισό αιώνα νωρίτερα. Τα μαργαριτάρια πληρώθηκαν αρχικά σε μετρητά και πολύτιμους λίθους, με τη Μαρία Αντουανέτα να τα δίνει στην καλή της φίλη, Λαίδη Σάδερλαντ, Ελίζαμπεθ Λέβεσον-Γκόουερ, σύζυγο του Βρετανού πρεσβευτή Λόρδου Τζορτζ Λέβεσον-Γκόουερ, για να βοηθήσει στην απόπειρα απόδρασης της οικογένειάς της το 1791.

Τα διαμαντένια βραχιόλια της Μαρίας Αντουανέτας

Το 2021, δύο ακόμη κοσμήματα της Μαρίας Αντουανέτας βγήκαν στο σφυρί από τον οίκο Christie’s. Ανήκοντας στην οικογένεια Μπουρμπόν-ΠάρμαBourbon-Parma για περισσότερα από 200 χρόνια, αυτά τα δύο διαμαντένια βραχιόλια κατασκευάστηκαν από τον προσωπικό κοσμηματοπώλη της Βασίλισσας, Σαρλ Ογκίστ Μπεμέρ.

Κατασκευασμένα με 112 διαμάντια που κυμαίνονται από 1 έως 4,5 καράτια και με δέσιμο σε ασήμι και χρυσό, η Μαρία Αντουανέτα αγόρασε τα βραχιόλια για 250.000 λιβρέες — που ισοδυναμούν με περίπου 4,6 εκατομμύρια δολάρια σήμερα.

Η δημοπρασία του Sotheby’s

Αίσθηση προκάλεσε όταν ο Sotheby’s δημοσίευσε την είδηση ​​τον Ιούνιο 2018 ότι θα πραγματοποιούσε μια πώληση με πολλά κοσμήματα από τη συλλογή της Μαρίας Αντουανέτας και πολλά άλλα κομμάτια από μέλη της οικογένειας Μπουρμπό-Πάρμα. Λοιπόν, τώρα ο οίκος Sotheby’s έχει αναζωπυρώσει το έντονο ενδιαφέρον δημοσιεύοντας περισσότερα στιγμιότυπα από τη δημοπρασία της 14ης Νοεμβρίου. Με αυτό το νέο κύμα πληροφοριών, ο Sotheby’s δημιούργησε ένα οικογενειακό δέντρο κοσμημάτων που δείχνει σε ποιον ανήκει τι και πώς σχετίζονταν όλα μεταξύ τους.