Μπορεί ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν να έχει αποφύγει τις προσπάθειες των Δυτικών να τον απομονώσουν, αλλά οι ρωσικές επιχειρήσεις δεν είναι τόσο τυχερές. Σύμφωνα με το Bloomberg, οι νέοι περιορισμοί των ΗΠΑ που επιβλήθηκαν τον Ιούνιο για να φθείρουν το Κρεμλίνο, έχουν θέσει τις τοπικές τράπεζες σε χώρες που εμπορεύονται με τη Ρωσία σε υψηλότερο κίνδυνο των αποκαλούμενων δευτερογενών κυρώσεων, καθυστερώντας ή διακόπτοντας όλο και περισσότερο τις πληρωμές από και προς μέρη όπως η Κίνα και η Τουρκία. Αυτό καθιστά δύσκολη, και μερικές φορές αδύνατη, την εκτέλεση συναλλαγών, ιδιαίτερα με την Κίνα, τον πιο σημαντικό οικονομικό εταίρο της Ρωσίας από την έναρξη του πολέμου του 2022.
Ενώ τα ζητήματα με τη μεταφορά κερδών από έναν άλλο βασικό εμπορικό εταίρο, την Ινδία, έχουν χαλαρώσει από τα πρώτα χρόνια του πολέμου, δεν έχουν επιλυθεί πλήρως επειδή η ρουπία δεν είναι πλήρως μετατρέψιμη και οι συναλλαγές είναι ακριβές.Οι δυσκολίες απειλούν να διαταράξουν το εμπόριο της Ρωσίας με οικονομικούς εταίρους στους οποίους βασίζεται από τότε που η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ επέβαλαν άνευ προηγουμένου κυρώσεις που μείωσαν σημαντικά τους επιχειρηματικούς δεσμούς μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Το εμπόριο με την Κίνα έφτασε στο ρεκόρ των 240 δισ. δολαρίων το 2023.
Τον Ιούνιο, οι ΗΠΑ διεύρυναν τις παραμέτρους για τον καθορισμό του εάν θα επιβάλλονται δευτερεύουσες κυρώσεις. Οι εισαγωγές στη Ρωσία από την Κίνα είχαν αρχίσει και πάλι να αυξάνονται μετά την κατάρρευση του όγκου όταν οι ΗΠΑ απείλησαν αρχικά τις ξένες τράπεζες με κυρώσεις τον Δεκέμβριο, αλλά η τελευταία κίνηση απειλεί να περιπλέξει σοβαρά την κατάσταση.
Δύσκολες οι συναλλαγές
Σε πολλές περιπτώσεις, οι συναλλαγές με την Κίνα είναι δυνατές μόνο μέσω πρακτόρων σε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, ανέφεραν ανώτατα στελέχη τεσσάρων εξαγωγέων εμπορευμάτων στο Bloomberg. Γι’ αυτές τις συμφωνίες, το ξένο νόμισμα, συμπεριλαμβανομένου του γιουάν, δεν καταλήγει να φτάσει στη Ρωσία. Ενώ οι Κινέζοι πελάτες πληρώνουν σε γιουάν σε πράκτορες σε τρίτες χώρες, οι εξαγωγείς λαμβάνουν συχνά ρούβλια στη Μόσχα.
Οι διακανονισμοί κρυπτονομισμάτων μέσω του Χονγκ Κονγκ γίνονται επίσης πιο δημοφιλείς, αλλά ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, οι Ρώσοι αναγκάζονται να χρησιμοποιούν μεσάζοντες σε χώρες όπως το Ουζμπεκιστάν ή το Καζακστάν. Οι ρωσικές εταιρείες προσπάθησαν ακόμη και να χρησιμοποιήσουν συμφωνίες swap ή ανταλλαγές νομισμάτων με εισαγωγείς στις ίδιες τράπεζες.
Ενώ οι πληρωμές με την Κίνα αποτελούν το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη Μόσχα, οι Ρώσοι αντιμετώπισαν παρόμοιες δυσκολίες και στην Τουρκία. Η κατάσταση εκεί είναι πολύ λιγότερο δύσκολη, σύμφωνα με το Bloomberg, επειδή μόνο ορισμένες τράπεζες σταμάτησαν τη συνεργασία τους με τη Ρωσία. Το εμπόριο με την Τουρκία επίσης γίνεται κυρίως σε ρούβλια. Το μερίδιο των τουρκικών εξαγωγών σε ρούβλια αυξήθηκε κατά 50% από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της χώρας. Στο μέτωπο της Ινδίας, η πίεση στις τράπεζες από την απειλή των κυρώσεων περιπλέκεται από το γεγονός ότι η ρουπία δεν είναι πλήρως μετατρέψιμη. Καθώς το εμπόριο μεταξύ των χωρών εκτινάχθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ρωσία συσσώρευσε δισεκατομμύρια δολάρια σε ρουπίες στην Ινδία.
Για να μπορέσει η Ρωσία να χρησιμοποιήσει τις ρουπίες, η Reserve Bank of India εξέδωσε κανόνες τον Ιούλιο του 2022 σύμφωνα με τους οποίους τα κεφάλαια μπορούν να επενδύονται σε έργα ή ινδικούς τίτλους, καθώς και να προσαρμοστούν για αγορές αγαθών και υπηρεσιών σε μελλοντική ημερομηνία. Η Ρωσία συνήθως αγοράζει smartphone και άλλα ηλεκτρονικά προϊόντα, χημικά και φαρμακευτικά προϊόντα, προϊόντα διατροφής, γεωργικά εργαλεία και υφάσματα από την Ινδία.
Το πετρέλαιο, η κύρια εξαγωγή της Ρωσίας στην Ινδία, πληρώνεται κυρίως με το ντιρχάμ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, το οποίο είναι σταθερό έναντι του δολαρίου ΗΠΑ. Ωστόσο, χρησιμοποιούνται επίσης δολάρια και ευρώ, σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg. Οι Ρώσοι κατασκευαστές λιπασμάτων και οι παραγωγοί άνθρακα προτιμούν επίσης μετατρέψιμα νομίσματα και δεν θέλουν συναλλαγές με ρουπία.
«Βασική πρόκληση»
«Το πρόβλημα των διασυνοριακών πληρωμών το 2024 έχει γίνει βασική πρόκληση για τις ρωσικές επιχειρήσεις», σύμφωνα με τον Alexander Potavin, αναλυτή της Finam στη Μόσχα. «Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σημαντικές καθυστερήσεις στις πληρωμές. Τώρα κατά μέσο όρο είναι περίπου 10-16 ημέρες».
Ο Potavin είπε ότι η Τράπεζα της Ρωσίας «ενθαρρύνει τώρα τη χρήση κρυπτονομισμάτων» για να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις και να διευκολύνει τη μεταφορά νομισμάτων στο εξωτερικό. Τα θέματα πληρωμών ήταν στην κορυφή της ατζέντας όταν ο Πούτιν συναντήθηκε πρόσφατα με τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι. Ενώ η Ρωσία έχει κάνει προτάσεις για την ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων πληρωμής, θα χρειαζόταν χρόνος για να τεθούν σε λειτουργία. Η επίδραση όλων αυτών δεν έχει ακόμη αποτυπωθεί στα στατιστικά στοιχεία για τις εξαγωγές και τις εισαγωγές, αλλά μια έκθεση για την οικονομική κατάσταση το δεύτερο τρίμηνο από την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας που δημοσιεύθηκε στις 18 Ιουλίου υπογραμμίζει το πρόβλημα. Οι εισαγωγές μειώθηκαν το δεύτερο τρίμηνο, σύμφωνα με την έκθεση, και ενώ η συνολική αξία των εξαγωγών αυξήθηκε, οι φυσικοί όγκοι μειώθηκαν λόγω των περιορισμών από τη Δύση στα ρωσικά μέταλλα, αναφέρει η έκθεση.
«Οι δυσκολίες με τις πληρωμές μεταξύ των χωρών επιδεινώνουν την κατάσταση, κυρίως με τις εισαγωγές», δήλωσε η Natalya Zubarevich, ειδικός στις ρωσικές περιοχές στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας. «Η καταναλωτική αγορά στη Ρωσία χειροτερεύει και θα χειροτερέψει», ενώ οι εισαγωγές εξαρτημάτων θα επιδεινωθούν σταδιακά, είπε.
