Η αδυναμία που καταγράφει η Γερμανία να δημιουργήσει ουσιαστική ανάπτυξη ρίχνει σκιά στις μακροπρόθεσμες προοπτικές για την οικονομία, αλλά και τις πολιτικές ελπίδες για τα τρία κυβερνώντα κόμματα υπό τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς. Με την επιχειρηματική εμπιστοσύνη την περασμένη εβδομάδα να πέφτει κατακόρυφα και τα στοιχεία της Τρίτης να δείχνουν ότι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ελάχιστα αυξήθηκε το δεύτερο τρίμηνο, μια χώρα που θεωρείται από καιρό ως η κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής επέκτασης μοιάζει όλο και περισσότερο να βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Και όπως επισημαίνει το Bloomberg, από τις 10 τριμηνιαίες ανακοινώσεις του ΑΕΠ από τότε που ανέλαβε ο Σολτς, περισσότερες από τις μισές κατέγραψαν είτε σχεδόν στασιμότητα είτε συρρίκνωση.
Στο επίκεντρο της αδυναμίας στη Γερμανία βρίσκεται η μεταποιητική βάση που διατήρησε την καθοδηγούμενη από τις εξαγωγές ανάπτυξη για μεγάλο μέρος αυτού του αιώνα. Η ορμή είχε αρχίσει να εξασθενεί ακόμα και πριν από την πανδημία Covid-19, καθώς η πρώτη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ και οι εμπορικές διαμάχες με την Κίνα επιδείνωσαν το παγκόσμιο εμπορικό περιβάλλον στο οποίο είχαν ευδοκιμήσει οι Γερμανοί εξαγωγείς. Το τέλος των φθηνών εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία ήταν επίσης ένα πλήγμα που οι εταιρείες εξακολουθούν να αγωνίζονται να ξεπεράσουν, ειδικά σε βιομηχανίες έντασης ενέργειας.
«Υπάρχει ακόμη αυτή η ελπίδα ότι μια μέρα, ο παγκοσμιοποιημένος κόσμος από τον οποίο επωφεληθήκαμε τόσο πολύ θα επιστρέψει», λέει στο Bloomberg, η ανώτερη οικονομολόγος Sandra Ebner από την Union Investment. «Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί – και δυσκολευόμαστε πολύ να το συνηθίσουμε».
Η αυτοκινητοβιομηχανία στη Γερμανία
Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες, ο κεντρικός πυλώνας της προηγούμενης επιτυχίας της οικονομίας, προσπαθούν επίσης να αναπληρώσουν το χαμένο έδαφος καθώς αντιμετωπίζουν το προβάδισμα της Κίνας στην παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων και στην εγχώρια αγορά τους.
«Μόνο το 12% των οχημάτων που ταξινομήθηκαν πρόσφατα στη Γερμανία είναι ηλεκτρικά — πέρυσι ήταν περισσότερο από 20%,» λέει η Helena Wisbert, καθηγήτρια για την οικονομία αυτοκινήτου στο πανεπιστήμιο Ostfalia.
Τα τελευταία οικονομικά αποτελέσματα των βιομηχανιών βαρέων βαρών της χώρας παρουσιάζουν παρόμοια εικόνα. Τα κέρδη της BASF μειώθηκαν μετά την πτώση των τιμών σε όλες τις δραστηριότητές της στα χημικά και ο όμιλος Mercedes-Benz μείωσε τις προβλέψεις του βασικού περιθωρίου λόγω των υποτονικών προοπτικών και του ισχυρού ανταγωνισμού στην Κίνα. Η Volkswagen – η οποία ήδη αναγκάστηκε να μειώσει τις προοπτικές της – θα αναφέρει τα κέρδη της την Πέμπτη.
Οι ρίζες της οικονομικής κρίσης ξεπερνούν την κυκλική αστάθεια – το μισό από το εκτιμώμενο έλλειμμα 7% στη βιομηχανική δραστηριότητα είναι διαρθρωτικό, σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg Economics.
Παρά τα προβλήματα αυτά, ορισμένοι παρατηρητές έσπευσαν να δηλώσουν ότι τα χειρότερα θα είχαν τελειώσει μέχρι τώρα. Τον περασμένο Οκτώβριο, ο οικονομολόγος της Berenberg, Holger Schmieding, δήλωσε ότι η γερμανική βιομηχανική ύφεση μπορεί να πλησιάζει το ναδίρ της. Αλλά καθώς ξημέρωσε το δεύτερο τρίμηνο, η βιομηχανία εξακολουθούσε να μαραζώνει.
Τον Απρίλιο, το ινστιτούτο Ifo είπε ότι η οικονομία σταθεροποιείται, αλλά ένα παγκόσμιο οικονομικό pickup κατά κάποιο τρόπο δεν βοηθούσε τους γερμανούς κατασκευαστές. Στην πραγματικότητα, η παραγωγή έπεφτε ξανά τότε και βυθίστηκε ακόμη περισσότερο τον Μάιο για να φτάσει στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τεσσάρων ετών και ο επικεφαλής του Ifo Clemens Fuest την περασμένη εβδομάδα δήλωσε στο Bloomberg Television ότι η συνολική προοπτική για τη Γερμανία είναι «μάλλον ζοφερή».
Τεχνολογικό αδιέξοδο
«Κατηγορώ το τεχνολογικό αδιέξοδο», λέει ο Μάρτιν Γκόρνιγκ, οικονομολόγος στο Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών. «Δεν μπορούμε πλέον να επενδύουμε στην παλιά τεχνολογία των ορυκτών καυσίμων και δεν ξέρουμε ακόμη σε ποια νέα τεχνολογία να επενδύσουμε. Εάν καταφέρουμε να το ξεπεράσουμε αυτό, η Γερμανία σίγουρα θα μπορέσει να γίνει ξανά ηγέτης της Ευρώπης».
Η χαλάρωση του πληθωρισμού εκτός ενέργειας και η συνεχιζόμενη αύξηση των μισθών μπορεί να προσφέρουν κάποια υποστήριξη για το κλίμα, όπως και το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2025 στο οποίο κατόρθωσε να συμφωνήσει η διστακτική κυβέρνηση του Σολτς τον περασμένο μήνα μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις.
Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν φαίνεται να τροφοδοτεί ακόμη τον καταναλωτή, με τον δείκτη επιχειρηματικού κλίματος της Πέμπτης του ινστιτούτου Ifo να δείχνει πτώση στις υπηρεσίες. Η καθυστέρηση που καταγράφεται στην οικονομική ανάκαμψη της Γερμανίας είναι ένα δυσοίωνο σημάδι για τον προβληματικό καγκελάριο, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα επιβεβαίωσε ότι σχεδιάζει να θέσει υποψηφιότητα για δεύτερη θητεία το επόμενο έτος.
Το Ιούλιο η κυβέρνηση ενέκρινε ένα σχέδιο ανάπτυξης που είχε σχεδιαστεί για να επαναφέρει τη χώρα σε τροχιά. Το πακέτο περιλαμβάνει βήματα για την ενίσχυση των ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων και την επιτάχυνση της επέκτασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, πρόσθετες φορολογικές περικοπές για τις εταιρείες και κίνητρα για τους ανθρώπους να εργάζονται περισσότερο. Η κυβέρνηση θα επεκτείνει επίσης τις φορολογικές ελαφρύνσεις στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τους κατασκευαστές και θα επιταχύνει τις προσπάθειες για μείωση της γραφειοκρατίας.
Αλλά είναι απίθανο οι ψηφοφόροι να αισθανθούν τα αποτελέσματα πριν από τις γενικές εκλογές που θα γίνουν τον Σεπτέμβριο του 2025. Και με τους Σοσιαλδημοκράτες του καγκελαρίου να υποχωρούν στις δημοσκοπήσεις, η οικονομική δυσφορία της Γερμανίας φαίνεται πιθανό να γίνει μέρος της κληρονομιάς του.
Τροφοδοτεί επίσης την υποστήριξη των εξτρεμιστών στα λιγότερο ανεπτυγμένα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας. Αυτόν τον Σεπτέμβριο θα διεξαχθούν τρεις πολιτειακές εκλογές στα ανατολικά και το ακροδεξιό AfD και η ακροαριστερή BSW πρόκειται να σημειώσουν κέρδη με αντιμεταναστευτικές και φιλορωσικές πλατφόρμες.
