Καθένας που επιλέγει να αγοράσει ένα πλαστό αντικείμενο πολυτελείας έχει τους λόγους του. Ενας από αυτούς τους λόγους για κάποιους ανθρώπους είναι μια κρυφή… εξαπάτηση του εαυτού τους, να νιώσουν, δηλαδή, σαν να ανεβαίνουν για λίγο μερικές βαθμίδες στην κοινωνική κλίμακα.

Αλλά οι ερευνητές πιστεύουν ότι υπάρχει ένας άλλος λόγος πίσω από μια πρόσφατη αύξηση της ζήτησης για «μαϊμού» πολυτέλεια, και αυτή είναι η εξάλειψη της αυξανόμενης εισοδηματικής ανισότητας.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από το City του Πανεπιστημίου του Λονδίνου διαπίστωσε ότι καθώς οι αντιλήψεις περί εισοδηματικής ανισότητας αυξάνονται, οι καταναλωτές θα αγοράζουν όλο και περισσότερο τα ψεύτικα πολυτελή προϊόντα για την «εξισωτική αξία» τους, με άλλα λόγια, την ικανότητα ενός αγαθού να αποκαθιστά -έστω και ψευδεπίγραφα- την ισότητα στην κοινωνία.

Ακαδημαϊκοί στο City, στο Stockholm School of Economics και στο Harvard Business School ερεύνησαν 2.000 συμμετέχοντες στις ΗΠΑ και τη Σουηδία, εξετάζοντας τις αντιλήψεις τους για τις ιεραρχίες και τις σκέψεις τους για την ανισότητα για να ανακαλύψουν μια νέα κινητήρια δύναμη για αγορές «μαϊμούδων».

Η ικανότητα των πλαστών προϊόντων πολυτελείας να δίνουν μια ψευδ-αίσθηση εξάλειψης των ανισοτήτων αποτελεί ισχυρό κίνητρο για μερίδα των καταναλωτών να τα αγοράσουν, εκτιμούν οι συντάκτες της έρευνας. 

«Μαϊμούδες» για όλους

Η Γαλλία φιλοξενεί μερικούς από τους μεγαλύτερους οίκους μόδας στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του μεγαθήρου LVMH του Μπερνάρ Αρνό και της Kering, ιδιοκτήτριας της Gucci.

Αυτοί οι οίκοι μόδας πολυτελείας αντιμετωπίζουν την δυσαρέσκεια από το ευρύ κοινό καθώς φέρνουν την ανισότητα στο προσκήνιο.

Τον Ιανουάριο, η Benefit Cosmetics που ανήκει στην LVMH, φέρεται να βρισκόταν σε συνομιλίες για να συνεργαστεί με τη μητρική ByteDance του TikTok για να σταματήσει ένα κύμα απομιμήσεων που εμφανίζεται στην πλατφόρμα.

Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων, η αστυνομία του Παρισιού εργάζεται συστηματικά προσπαθώντας να αποτρέψει τσουνάμι επιχειρήσεων πώλησης πλαστών ειδών στην πόλη.

Η κρίση κόστους ζωής ώθησε τον πληθωρισμό σε διψήφιο αριθμό και «έκαψε» μεγάλο  μέρος των διαθέσιμων εισοδημάτων, καθιστώντας τα πλαστά προϊόντα πιο ελκυστικά καθώς οι καταναλωτές επέλεξαν πιο οικονομικές πολυτέλειες.

Ενώ τα κίνητρα τιμών για την αγορά «μαϊμού» προϊόντων έχουν αυξηθεί μετά την κρίση του κόστους ζωής, το ίδιο συμβαίνει και με την ανισότητα. 

Αύξηση ανισότητας

Μελέτες δείχνουν ότι οι φτωχότερες περιφέρειες παρουσίασαν υψηλότερες αυξήσεις τιμών.

Ως εκδίκηση, φαίνεται ότι οι νέοι αρχίζουν να κάνουν δημοφιλείς τις απομιμήσεις, υπονομεύοντας τα πολυτελή είδη με το να υποσκάπτουν τη μοναδικότητά τους.

Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης τον «κοινωνικό ιεραρχικό προσανατολισμό» ενός ατόμου ή τον βαθμό στον οποίο οι άνθρωποι υποστηρίζουν ιεραρχικές δομές στην κοινωνία που βασίζονται σε πράγματα όπως ο πλούτος.

Τα άτομα που σημείωσαν χαμηλές βαθμολογίες σε αυτό το τεστ και, κατά συνέπεια, ήταν λιγότερο πιθανό να υποστηρίξουν κοινωνικές ιεραρχίες, είχαν περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσουν μεγαλύτερη αίσθηση ισότητας από την αγορά πλαστών προϊόντων.

«Πιστεύουμε ότι αυτή η έρευνα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα καθώς συνδέει την αυξανόμενη ανισότητα με “αποκλίνουσες” μορφές κατανάλωσης – όπως η αγορά πλαστών ειδών πολυτελείας, υποδηλώνοντας ότι η αγορά απομιμήσεων δεν υποκινείται αποκλειστικά από οικονομικούς λόγους, αλλά από την επίτευξη μιας αίσθησης κοινωνικής ισότητας », δήλωσε στο Fortune ο επίκουρος καθηγητής της Σχολής Οικονομικών Επιστημών της Στοκχόλμης, Δρ Γουάιλι Γουέικμαν.

«Επίσης, εγείρει το ερώτημα κατά πόσον μηχανισμοί που αυξάνουν την αποκλειστικότητα της επωνυμίας – όπως η διατήρηση λιστών αναμονής για ρολόγια πολυτελείας ή τσάντες – μπορεί να εκδηλώσουν αντιδιαισθητικά την “εξισωτική αξία” και την κατανάλωση των απομιμήσεων, εξηγώντας γιατί οι καταναλωτές μπορεί να αγοράσουν αυτά τα αγαθά». 

Το πραγματικό κόστος

Ενώ οι καταναλωτές μπορεί, τουλάχιστον σιωπηρά, να πιστεύουν ότι αντιμετωπίζουν την ανισότητα επιλέγοντας ένα πλαστό Prada ή Dior, είναι πολύ πιθανό να κάνουν το αντίθετο.

Επειδή είναι παράνομα, τα προϊόντα απομίμησης παράγονται σε περιβάλλοντα με σοβαρά επίπεδα εργασιακής εκμετάλλευσης, λέει το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα.

«Απειλούν τη δημόσια υγεία μέσω της παραγωγής ακατάλληλων φαρμάκων. Στερούν από τον δημόσιο τομέα φορολογικά έσοδα μέσω της παράκαμψης των επίσημων διαύλων, προσθέτουν στις δημόσιες δαπάνες μέσω του αυξημένου έργου επιβολής του νόμου για την αντιμετώπιση αυτού του παράνομου εμπορίου και αυξάνουν την τιμή των νόμιμων προϊόντων καθώς οι εταιρείες προσπαθούν να ανακτήσουν τις ζημίες τους», λέει ο ΟΗΕ για τους εγκληματίες που ενορχηστρώνουν κυκλώματα απομίμησης.