Το Κέντρο Κλιματικής και Ατμοσφαιρικής Έρευνας (CARE-C) του Ινστιτούτου Κύπρου (ΙΚυ) μέσω της πλατφόρμας Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων Έγκαιρης Προειδοποίησης, VEClim, δημοσιεύσαν πρόσφατα νέες εκτιμήσεις που τονίζουν τον αυξημένο κίνδυνο εξάπλωσης δάγκειου πυρετού και άλλων λοιμωδών νόσων που μεταδίδονται από κουνούπια στην Ευρώπη. Τα δεδομένα της πλατφόρμας VEClim αναδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη για εντατική παρακολούθηση των κουνουπιών και λήψη προληπτικών μέτρων, για την προστασία της δημόσιας υγείας μέσα στους επόμενους μήνες.
Οι ιοί του Δάγκειου πυρετού, Τσικουγκούνια και Ζίκα μεταδίδονται από κουνούπια του γένους Aedes, συμπεριλαμβανομένου του ασιατικού κουνουπιού «Τίγρης», ενός εξαιρετικά επεμβατικού είδους που ξεχωρίζει με τις χαρακτηριστικές μαυρόασπρες ρίγες του. Το κουνούπι αυτό έφτασε για πρώτη φορά στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1970 και έκτοτε, υποβοηθούμενο από την κλιματική αλλαγή, έχει εξαπλωθεί σε όλη την ήπειρο, αυξάνοντας τον κίνδυνο επιδημιών, αποτελώντας σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία.
Ο ρόλος της VEClim ως Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης
Η VEClim υποστηρίζει τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης χρησιμοποιώντας κλιματικά μοντέλα δραστηριότητας κουνουπιών και κινδύνου επιδημιών. Στην πρόσφατη ενημέρωσή της, η VEClim δημοσίευσε μια σειρά εκτιμήσεων στην διαδικτυακή της πύλη (https://veclim.com) βασισμένες σε εκτεταμένα μοντέλα πληθυσμού κουνουπιών και εξάπλωσης ασθενειών. Αυτές οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης είναι ευάλωτο σε πιθανή εγκατάσταση του κουνουπιού «Τίγρης», προβλέποντας συχνές, αν και σχετικά περιορισμένες, τοπικές εξάρσεις Δάγκειου πυρετού, και πιθανώς, άλλων παρόμοιων νόσων. Οι προβλέψεις της VEClim υποστηρίζονται από την ταύτιση των περιοχών υψηλού κινδύνου με τα 275 τοπικά κρούσματα ενδημικής διάδοσης Δάγκειου πυρετού που αναφέρθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) μεταξύ 2010 και 2023.
Ο χρωματισμός στο χάρτη απεικονίζει τις προβλέψεις της VEClim ως προς την πιθανότητα εισαγόμενης περίπτωσης Δάγκειου πυρετού που μπορεί να οδηγήσει σε επιδημία στην Ευρώπη από το 2010 έως το 2020. Οι κύκλοι υποδεικνύουν περιοχές όπου παρατηρήθηκαν εξάρσεις Δάγκειου πυρετού μεταξύ 2010 και 2023.
Η VEClim προβλέπει ευρύτερη επέκταση των περιοχών κινδύνου το 2024 σε σύγκριση με την τελευταία δεκαετία. Περιοχές ιδιαίτερης ανησυχίας περιλαμβάνουν τις ανατολικές ακτές της Βόρειας Αμερικής και της Βραζιλίας, τα νησιά του Ινδικού Ωκεανού, την Ινδία, την Κίνα και το αρχιπέλαγος της Μαλαισίας. Στην Ευρώπη, αυξημένοι κίνδυνοι εντοπίζονται κατά μήκος του ορίου περιβαλλοντικής καταλληλόλητας του κουνουπιού τίγρη, που εκτείνεται από τις Κάτω Χώρες έως την Τουρκία, και επεκτείνεται προς τις περιοχές της Λεβαντίνης και της Μεσοποταμίας.
Συνέπειες για τη δημόσια υγεία και εξάρσεις
Καθώς το κουνούπι «Τίγρης» εξαπλώνεται πιο διαδεδομένα στην Ευρώπη, αυξάνεται ο κίνδυνος επιδημιών από ιούς όπως ο Δάγκειος πυρετός και ασθένειες Τσικουγκούνια και Ζίκα που εισάγονται από άλλες ενδημικές ηπείρους. Με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού να απέχουν μόλις λίγες εβδομάδες, η VEClim εφιστά όπως οι αρχές στη Γαλλία και σε όλη την ήπειρο να παραμείνουν σε εγρήγορση για την περίπτωση εισαγόμενων περιπτώσεων και ενδεχόμενης τοπικής μετάδοσης των νόσων ιδιαίτερα Δάγκειου πυρετού. Όπως φαίνεται στο παρακάτω γράφημα, πόλεις υψηλού κινδύνου είναι: η Αθήνα, η Βαρκελώνη, το Βουκουρέστι, η Κωνσταντινούπολη, η Μαδρίτη, το Μιλάνο, η Νάπολη, το Παρίσι και η Ρώμη, καθώς και πόλεις στη Λεβαντίνη και τη Βόρεια Αφρική.
Ο χάρτης δείχνει τις προβλέψεις της VEClim για τον μέσο αριθμό λοιμώξεων ανά ημέρα από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2024.
Ανάγκη για συνεχή παρακολούθηση και λήψη προληπτικών μέτρων
Οι εκτιμήσεις της VEClim υπογραμμίζουν την κρίσιμη ανάγκη για εκτεταμένη και συνεχή παρακολούθηση των κουνουπιών και επιτήρηση, τόσο των εισαγόμενων, όσο και των τοπικά διαδιδόμενων περιπτώσεων. Συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και υποστήριξης λήψης αποφάσεων, όπως η VEClim, είναι ζωτικής σημασίας για τον προγραμματισμό και την αποτελεσματική παρακολούθηση και λήψη περιβαλλοντικά βιώσιμων μέτρων ελέγχου.
Ένα εξαιρετικό παράδειγμα είναι η πρόβλεψη της καταλληλόλητας του κλίματος της Κύπρου για το κουνούπι τίγρη από την ομάδα που δημιούργησε την VEClim σχεδόν μια δεκαετία πριν από την άφιξή και εγκατάστασή του στο νησί. Το Ινστιτούτο Κύπρου συνεργάζεται τώρα με τις Υγειονομικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας για την εφαρμογή αποτελεσματικών και περιβαλλοντικά φιλικών στρατηγικών ελέγχου κατά των επεμβατικών ειδών κουνουπιών στο νησί.
Ενημέρωση και προστασία του κοινού
Με την αυξανόμενη απειλή του Δάγκειου πυρετού και άλλων νοσημάτων που μεταδίδονται από κουνούπια, είναι κρίσιμο οι πολίτες να προστατεύουν τους εαυτούς τους και τις οικογένειές τους. Απλά μέτρα, όπως η χρήση εντομοαπωθητικού και η εξάλειψη στάσιμου νερού γύρω από τα σπίτια, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο τσιμπημάτων και νόσων από κουνούπια. Μένοντας ενημερωμένοι για τις τοπικές υγειονομικές συμβουλές και λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα, μπορούμε συλλογικά να προστατεύσουμε την υγεία και τις κοινότητές μας από ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια.
Η VEClim χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Wellcome Trust (226065/Z/22/Z).
Αναφορές [1] https://www.ecdc.europa.eu/en/all-topics-z/dengue/surveillance-and-disease-data/autochthonous-transmission-dengue-virus-eueea (Πρόσβαση στις 15 Ιουνίου 2024).
Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τον Δρ. Kamil Erguler (k.erguler@cyi.ac.cy), κύριο ερευνητή της VEClim και ερευνητή στο CARE-C, Ινστιτούτο Κύπρου. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα κουνούπια και τις ασθένειες που μεταδίδονται από αυτά, επικοινωνήστε με τον Δρ. Marco Neira (m.neira@cyi.ac.cy), ερευνητή στο CARE-C, Ινστιτούτο Κύπρου.
