Ο τομέας της ενέργειας βρίσκεται στο επίκεντρο των παγκόσμιων εξελίξεων ως μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις της εποχής μας. Σήμερα, η ενεργειακή μετάβαση κρίνεται πιο κρίσιμη από ποτέ και η εφαρμογή πρακτικών μείωσης της τελικής κατανάλωσης ενέργειας, αλλά και η επιτάχυνση της υιοθέτησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), είναι το όχημά μας για ένα κόσμο πιο βιώσιμο. Μόνο έτσι θα επιτύχουμε το μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας.
Καθώς, οι παγκόσμιες οικονομίες προσπαθούν να ισορροπήσουν μεταξύ της ανάπτυξης και της βιωσιμότητας του πλανήτη, η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, ώστε να φτάσουμε τα επίπεδα του 1990. Το φιλόδοξο σχέδιο της ΕΕ, έχει θέσει σε εγρήγορση τις χώρες-μέλη της, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μια αυξητική τάση στην υλοποίηση επενδύσεων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές. Αυτό είναι κάτι που επιβεβαιώνουν και τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat για το 2023 όπου η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ προήλθε κατά 44% από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Σημειώνεται πως το 2021, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ήταν στο 37,8%.
Η ενίσχυση του ρυθμού μετάβασης στις ΑΠΕ σχετίζεται και με την ενεργειακή κρίση του 2022;
Βεβαίως, η ενεργειακή κρίση του 2022 που εκδηλώθηκε αρχικά από τις επιπτώσεις της πανδημίας και τις διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού, επιδεινώθηκε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, φέρνοντας σημαντικούς κλυδωνισμούς στον παγκόσμιο ενεργειακό τομέα. Μία περίοδος, που ανέδειξε την ευπάθεια και αλληλεξάρτηση των αγορών σε γεωπολιτικές αναταραχές και συγκρούσεις, και την κρίσιμη σημασία της διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών για μετριασμό των κινδύνων αυτών. Η κρίση του 2022 όμως, οδήγησε και σε μια ιστορική στροφή προς ένα πιο ασφαλές, αυτόνομο και φιλικό προς το περιβάλλον ενεργειακό σύστημα.
Οι επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, θεωρήθηκαν τόσο ως άμεσες και ασφαλείς από τις διακυμάνσεις των αγορών λύσεις για τον ενεργειακό εφοδιασμό όσο και ως πλέον καταλληλότερη μακροπρόθεσμη στρατηγική για την επίτευξη των στόχων για καθαρές μηδενικές εκπομπές CO2.
Οι εξελίξεις αυτές επηρέασαν τον τομέα ενέργειας της Κύπρου; Βρισκόμαστε στη σωστή πορεία για ενεργειακή αυτονομία;
Ακολουθώντας τις διεθνείς τάσεις, η χώρα μας σημείωσε ανοδική πορεία στην ενσωμάτωση των ΑΠΕ το 2023 που κυμάνθηκε περίπου στο 22%, ωστόσο αυτό παραμένει ως ένα μικρό βήμα μπροστά στη διαδρομή που έχουμε να διανύσουμε. Οι υψηλές τιμές των υδρογονανθράκων, αναδεικνύουν τον κίνδυνο της εξάρτησης της Κύπρου σε εισαγόμενα καύσιμα για την παραγωγή ενέργειας, αλλά και τη σημαντική επιβάρυνση της οικονομίας μας από την αύξηση των τιμών και το κόστος της εκπομπής ρύπων (greenhouse emission), που αναγκαστικά μετακυλείονται στους λογαριασμούς των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών ενώ ενισχύει έμμεσα τις πληθωριστικές πιέσεις και άμεσα την αγοραστική μας δύναμη στην οικονομία.
Με τα δεδομένα αυτά, αλλά και συνυπολογίζοντας την ιδιαιτερότητα της Κύπρου σήμερα, ως ένα μη διασυνδεδεμένο ηλεκτρικά κράτος - μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η σημασία ενός κεντρικού σχεδιασμού για τη μετάβασή μας στην ενεργειακή αυτονομία και την «πράσινη ανάπτυξη» κρίνεται επιβεβλημένη. Βλέποντας το ποτήρι μισογεμάτο, θεωρώ πως βρισκόμαστε ενώπιον μία σημαντικής συγκυρίας για να μετατρέψουμε την πρόκληση σε μία μοναδική ευκαιρία. Είμαστε μία χώρα που διαθέτει σημαντικούς φυσικούς πόρους, όπως η άφθονη ηλιοφάνεια, οι ιδανικές κλιματικές συνθήκες, καθώς και τα υπό αξιοποίηση κοιτάσματα φυσικού αερίου. Αν καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε το ενεργειακό δυναμικό της χώρας στο μέγιστο βαθμό, τότε θα επιτύχουμε με βεβαιότητα ενεργειακή αυτονομία και γρηγορότερη μετάβαση προς τη βιωσιμότητα.
Την ίδια στιγμή, θα επιτύχουμε τους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους που έχει θέσει η ΕΕ, με τη μείωση των εκπομπών CO2, ενώ με τη μεγαλύτερη διείσδυση της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας, καθώς και άλλων μορφών ΑΠΕ, θα γίνουμε πιο ανθεκτικοί στις διακυμάνσεις των παγκόσμιων αγορών ενέργειας. Και βέβαια, ας μην παραγνωρίζουμε πως η ενσωμάτωσή των ΑΠΕ δημιουργεί μία νέα βιομηχανία με τα οφέλη για την οικονομία να είναι τεράστια όπως για παράδειγμα η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε εξειδικευμένο τεχνικό και επιστημονικό προσωπικό.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις στον τομέα της ενέργειας και τι χρειάζεται να κάνουμε ώστε να πετύχουμε ένα βιώσιμο ενεργειακό μοντέλο στη χώρα μας;
Σήμερα, η περιορισμένη χωρητικότητα στο δίκτυο μεταφοράς και διανομής στη χώρα μας συγκρατεί τις προοπτικές για σημαντική άνοδο του ποσοστού παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ μέσα στα επόμενα χρόνια. Στο παρόν στάδιο, εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στην ταχύτερη δυνατή εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρισμού, όπως επίσης στην ενίσχυση και στον εκμοντερνισμό του υφιστάμενου ηλεκτρικού δικτύου ώστε να επιτύχουμε καλύτερη διείσδυση. Ταυτόχρονα, υπάρχει μεγάλη ανάγκη για περισσότερες ρυθμιστικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, όπως και δράσεις κοινωνικής ευαισθητοποίησης για αποδοχή των ΑΠΕ.
Η επίτευξη ενός βιώσιμου ενεργειακού μοντέλου στην Κύπρο απαιτεί σημαντικές επενδύσεις σε τεχνικές υποδομές και τεχνολογικές καινοτομίες, την παροχή οικονομικών κινήτρων για την προσέλκυση επενδυτών και εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού, αλλά κυρίως πολιτική βούληση, ώστε να έχουμε αποτελεσματική παραγωγή ηλιακής ενέργειας από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Πόσο σημαντική είναι η πολιτική βούληση στην οικοδόμηση ενός καλύτερου ενεργειακού αύριο για τη χώρας μας;
Η υποστήριξη της παραγωγής και χρήσης ηλιακής ενέργειας από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις από ευρωπαϊκά κονδύλια και το πρόγραμμα Net Metering, είναι σημαντικοί παράγοντες, όμως η ουσιαστική μετάβαση θα επιτευχθεί μόνο μέσω της ανάπτυξης και της εφαρμογής μιας ολιστικής στρατηγικής που θα περιλαμβάνει δοκιμασμένες διεθνώς δράσεις, όπως η διεύρυνση των κινήτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των υποστατικών, η προώθηση της ηλεκτροκίνησης, η παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη καινοτόμων μορφών ΑΠΕ όπως είναι το πράσινο υδρογόνο κοκ.
Στρατηγικό ρόλο στην ενεργειακή αυτονομία της χώρας μας θα διαδραματίσει επίσης η ανάπτυξη κατάλληλων ηλεκτρικών διασυνδέσεων, όπως η Great Sea Interconnector, ένα σημαντικό έργο που θα συμβάλλει παράλληλα στην μετατροπή της Κύπρου σε ενεργειακό κόμβο για την περιοχή, προσδίδοντας στη χώρα μας σημαντικά γεωπολιτικά και οικονομικά οφέλη.
Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας (Κύπρου), πώς μπορεί να υποστηρίξει τις προσπάθειες αυτές, για ενεργειακή αυτονόμηση της Κύπρου και υιοθέτηση των ΑΠΕ;
Η ΕΤΕ Κύπρου, με παρουσία μεγαλύτερη των 110 ετών στο επιχειρείν της χώρας, έχει ολοκληρώσει πρόσφατα ένα ευρύ σχέδιο μετασχηματισμού των λειτουργιών της σε fully fledged Corporate Bank, και σήμερα είναι πλέον έτοιμη να αξιοποιήσει περαιτέρω τις δυνατότητες που της παρέχει ο Όμιλος της ΕΤΕ, τόσο από πλευράς τεχνογνωσίας και εμπειριών, όσο και της ισχυρής κεφαλαιακής του επάρκειας προκειμένου να υποστηρίξει πιστοδοτικά οποιαδήποτε στρατηγική και βιώσιμη επένδυση στον τομέα της ενέργειας.
Ειδικότερα ο στρατηγικός μας σχεδιασμός δίνει έμφαση στην ενίσχυση των επενδύσεων του Κυπριακού Σχεδίου ανάκαμψης και Βιωσιμότητας 2021-2026, κάθε σημαντικής ανάπτυξης του ευρύτερου σχεδιασμού της «Πράσινης Μετάβασης της οικονομίας», του περιορισμού της εκπομπής ρύπων, καθώς και της προώθησης της ενεργειακής αυτονομίας της χώρας.
Στα πλαίσια αυτά έχουμε το ενδιαφέρον αλλά και σίγουρα την δυνατότητα να εξετάσουμε και να αναλάβουμε ενδεικτικά τη χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων που αφορούν σε:
● Κατασκευή μονάδων παραγωγής Η/Ε από Ανανεώσιμες Πηγές (Φωτοβολταϊκά και Αιολικά Πάρκα, Βιομάζα, υβριδικά, μονάδες αποθήκευσης η/ε - storage, κλπ);
● Ενίσχυση και επέκταση των τοπικών δικτύων μεταφοράς, αλλά και της ηλεκτρικής διασύνδεσης της χώρας;
● Κατασκευή νέων μονάδων παραγωγής με χρήση ΦΑ, ή και εκσυγχρονισμός υφιστάμενων συμβατικών μονάδων για το δραστικό περιορισμό εκπομπής CO2;
● Κατασκευή δικτύων διανομής ΦΑ;
● Ανάπτυξη συστημάτων φόρτισης.
Πρόσφατο αποτέλεσμα της στρατηγικής μας, αποτελεί η υπογραφή Mandate Letter με την «Paramount Energy Corporation» για την αξιολόγηση του έργου κατασκευής Μονάδας Παραγωγής Η/Ε ισχύος 105MW στην περιοχή του Βασιλικού, με ενδεικτικό κόστος επένδυσης στα €150 εκατ.
