Στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δέκα ετών υποχώρησε η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ευρώπη το 2023, καθώς οι χώρες κλιμακώνουν τα μέτρα απόδοσης και την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στα δύο χρόνια από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ζήτηση φυσικού αερίου μειώθηκε κατά 20% σε ολόκληρη την ήπειρο. Την ίδια ώρα οι τιμές φυσικού αερίου διατηρούν την πτωτική τους τροχιά.

Η τελευταία έκδοση του European LNG Tracker του Ινστιτούτου Ενεργειακής Οικονομίας και Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης (IEEFA) αποκαλύπτει ότι η πτώση της ζήτησης φυσικού αερίου οφείλεται κυρίως στη Γερμανία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ως αποτέλεσμα, η κατανάλωση LNG της ηπείρου προβλέπεται να κορυφωθεί το 2025.

Με τις αγορές να περιορίζουν γρήγορα την εξάρτησή τους από το ρωσικό αέριο στον απόηχο της εισβολής, η IEEFA είχε προβλέψει ότι οι εισαγωγές LNG θα αυξάνονταν το 2023 για να καλύψουν το έλλειμμα. Ωστόσο, η ζήτηση LNG στην Ευρώπη ήταν στην πραγματικότητα σταθερή από έτος σε έτος.

Νέες υποδομές LNG

Παρόλα αυτά, οι χώρες συνεχίζουν να κατασκευάζουν νέες υποδομή LNG: Οκτώ τερματικοί σταθμοί εισαγωγής έχουν τεθεί σε λειτουργία από τον Φεβρουάριο του 2022 και άλλα 13 έργα αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία έως το 2030. Αυτό σημαίνει -σύμφωνα πάντα με την IEEFA, ότι η συνδυασμένη χωρητικότητα των τερματικών σταθμών LNG της Ευρώπης θα μπορούσε να είναι τρεις φορές υψηλότερη από την αναμενόμενη ζήτηση LNG μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

«Δύο χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης είναι πιο διαφοροποιημένο και ανθεκτικό. Η κρίση έχει ελεγχθεί σε κάποιο βαθμό, τα μέτρα απόδοσης έχουν κλιμακωθεί και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οι εγκαταστάσεις αντλιών θερμότητας έχουν επιταχυνθεί. Αυτό έχει δημιουργήσει τις συνθήκες για την ήπειρο να συνεχίσει να μειώνει τη ζήτηση φυσικού αερίου», δήλωσε η Ana Maria Jaller-Makarewicz, επικεφαλής αναλύτρια ενέργειας για την Ευρώπη, στην IEEFA.

«Έχοντας βιώσει τους κινδύνους για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού εξαρτώμενη υπερβολικά από μια πηγή, η Ευρώπη πρέπει να διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος και να αποφύγει να εξαρτάται υπερβολικά από τις ΗΠΑ, οι οποίες παρείχαν σχεδόν τις μισές εισαγωγές LNG πέρυσι», προειδοποιεί.

Οι ρωσικές εισαγωγές LNG αυξάνονται

Η επιτυχία της Ευρώπης στη μείωση των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία έρχεται σε αντίθεση με τις αυξανόμενες αποστολές LNG από τη χώρα. Μεταξύ 2021 και 2023, η ρωσική παροχή LNG στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 11%. Οι αποστολές στην Ισπανία διπλασιάστηκαν και στο Βέλγιο υπερτριπλασιάστηκαν.

Η Τουρκία και η Ελλάδα άρχισαν να εισάγουν ρωσικό LNG το 2022, σύμφωνα με τη μελέτη, ενώ η Ισπανία, η Γαλλία και το Βέλγιο έλαβαν το 80% των ρωσικών εισαγωγών LNG στην Ευρώπη πέρυσι.

Οι ευρωπαϊκοί τερματικοί σταθμοί που εισήγαγαν το περισσότερο ρωσικό LNG μεταξύ 2021 και 2023 ήταν οι Zeebrugge (Βέλγιο), Montoir-de-Bretagne (Γαλλία), Bilbao (Ισπανία), Gate (Ολλανδία), Dunkerque (Γαλλία) και Mugardos (Ισπανία).

Η IEEFA τονίζει ότι από τον Φεβρουάριο του 2022, η Ευρώπη έχει προσθέσει 53,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) νέας ικανότητας επαναεριοποίησης LNG. Πέρυσι, οκτώ από τους 37 τερματικούς σταθμούς εισαγωγής της Ευρώπης είχαν ποσοστά χρήσης κάτω του 50%.

Επιπλέον 94 bcm νέας ή διευρυμένης χωρητικότητας εισαγωγής LNG βρίσκεται στο στάδιο του σχεδιασμού και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία έως το 2030. Αυτό θα ανεβάσει τη χωρητικότητα LNG της Ευρώπης στα 405 bcm.

«Τα τελευταία δύο χρόνια, η Ευρώπη έχει μεταμορφώσει το ενεργειακό της σύστημα και έχει εφαρμόσει μεθόδους για να μειώσει τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης. Αυτή είναι η στιγμή να εξετάσουμε ποιες πολιτικές λειτούργησαν και να συνεχίσουμε με αυτές, ενώ εφαρμόζουμε νέες στρατηγικές που θα μπορούσαν να δώσουν στην Ευρώπη το πλεονέκτημα να διαχειριστεί τους κινδύνους στο μέλλον», δήλωσε η Jaller-Makarewicz.

Πτώση στις τιμές

Την ίδια ώρα, ο ολλανδικός δείκτης αναφοράς TTF για τις ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου συνεχίζει την πτωτική του πορεία, με τις τιμές να έχουν υποχωρήσει κάτω από τα 24 ευρώ/μεγαβατώρα (MWh), σε επίπεδα που παρατηρήθηκαν τελευταία το καλοκαίρι. Σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους είναι μειωμένες σε ποσοστό άνω του 50%.

Η τάση αυτή αναμένεται να σταθεροποιήσει τα αποθέματα καυσίμων, μειώνοντας την ανάγκη για ανεφοδιασμό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Τα αποθέματα φυσικού αερίου της ΕΕ βρίσκονται επί του παρόντος στο 65%, το υψηλότερο επίπεδό τους για την εποχή του έτους τουλάχιστον από το 2011, με τη Γερμανία στο 71,5%, την Ιταλία στο 59,8% και τη Γαλλία στο 49,8%.

Επιπλέον, οι νορβηγικές προμήθειες έχουν αυξηθεί καθώς επιλύθηκαν οι μειώσεις παραγωγικής ικανότητας στο εργοστάσιο επεξεργασίας φυσικού αερίου της Νορβηγίας στο Kollsnes.

Η πτώση στις τιμές αντανακλά μια ευρύτερη τάση που επηρεάζεται από ένα μείγμα κλιματικών και οικονομικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των θερμότερων από το μέσο όρο θερμοκρασιών στο βόρειο ημισφαίριο και μιας αξιοσημείωτης μείωσης τόσο της βιομηχανικής όσο και της οικιακής ζήτησης για φυσικό αέριο.

Ένας ήπιος χειμώνας, ιδιαίτερα στη Γαλλία και τη Γερμανία, οι οποίες βιώνουν τον τρίτο και τον τέταρτο θερμότερο χειμώνα τα τελευταία 34 χρόνια αντίστοιχα, συνέβαλε στην υποτονική ζήτηση για θέρμανση.

Ένας άλλος βασικός παράγοντας στην πρόσφατη απότομη πτώση των τιμών του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου ήταν οι ισχυρές επιδόσεις των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Μετά από μερικά χρόνια χαμηλών επιδόσεων το 2021 και το 2022, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια έχουν παρουσιάσει σημαντική βελτίωση το 2023 και η υδροηλεκτρική ενέργεια βρίσκεται κοντά σε εποχιακά υψηλά πέντε ετών. Επιπλέον, η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας παρουσίασε καλύτερη παραγωγή το δεύτερο εξάμηνο του 2023, συνεχίζοντας το 2024.

Πηγή: ot.gr