Ο Economist, αναφερόμενος προφανώς στην κουλτούρα των χωρών που είναι εισαγωγείς ελαιολάδου, γράφει ότι χρησιμοποιείται για σοτάρισμα λαχανικών ή για  ντρέσινγκ σε σαλάτες. Γιατί, φυσικά, με τις τιμές στις οποίες φτάνει σε χώρες που δεν έχουν δική τους παραγωγή, μόνο ως πινελιά πολυτέλειας μπορεί να χρησιμοποιηθεί.

Φέτος, όμως, το ελαιόλαδο τείνει να γίνει πολυτέλεια ακόμα και για εμάς του Μεσόγειους, που αιώνες επί αιώνων το χρησιμοποιούμε χωρίς φειδώ, ακόμα και για ένα τηγάνισμα.

Τον Σεπτέμβριο οι τιμές έφτασαν σε ιστορικό υψηλό, καθώς εκτινάχθηκαν κατά 117% σε ετήσια βάση σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η αξία του ελαιολάδου έφτασε να είναι 17 φορές μεγαλύτερη από του αργού πετρελαίου αντίστοιχου βάρους! Το 2019 ήταν επτά φορές φθηνότερο.

Τι έγινε φέτος;

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Economist, το ελαιόλαδο αποτελεί τον πυρήνα της μεσογειακής διατροφής εδώ και χιλιάδες χρόνια. Όσο αναγνωρίζεται παγκοσμίως η σημασία του για την υγεία, επόμενο είναι να αυξάνεται και η ζήτηση.

Η Ισπανία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο και ακολουθούν η Ελλάδα και η Ιταλία. Η παραγωγή της Μεσογείου καλύπτει το 70% του παγκόσμιου εμπορίου ελαιολάδου, σύμφωνα με στοιχεία που έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί.

Το μεσογειακό κλίμα είναι φυσικά ιδανικό για τα ελαιόδεντρα. Ή… ήταν, γιατί η κλιματική αλλαγή έχει σαρώσει όλα όσα γνωρίζαμε και θεωρούσαμε δεδομένα. 

Έτσι, η αυξανόμενη ζήτηση συμπίπτει με τη μειωμένη προσφοράς λόγω μειωμένης παραγωγής.

Τα παρατεταμένα κύματα θερμότητας, οι ξηρασίες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα έφεραν τα πάνω κάτω.

Καταστροφική χρονιά

Η προηγούμενη καλλιεργητική περίοδος ήταν καταστροφική για την ελιά. Η Ισπανία είχε μια πολύ ζεστή άνοιξη: Τον Απρίλιο, ορισμένες περιοχές είχαν θερμοκρασίες κατά 5° C υψηλότερες από τον μέσο όρο για εκείνο το μήνα, πράγμα που σημαίνει ότι οι ελαιώνες δεν κατάφεραν να ανθίσουν και το καλοκαίρι επιδείνωσε την κατάσταση.

Η πρωτοφανής ξηρασία σε ορισμένες περιοχές της Ισπανίας ζημιώνει σημαντικά τις σοδειές. Η ελιά δεν χρειάζεται πολύ νερό, όταν όμως καρποφορεί τον Μάιο δεν μπορεί να αντέξει υπερβολικούς καύσωνες. Αυτό ακριβώς συνέβη το 2023 – γι’ αυτό και οι τιμές από το καλοκαίρι βρίσκονται στα ύψη, εξηγούν γεωπόνοι και καλλιεργητές.

Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος της χώρας, το ένα τρίτο της Ισπανία υπέστη μια παρατεταμένη ξηρασία τον Ιούνιο, καταστρέφοντας τα λίγα ελαιόδεντρα που είχαν ανθίσει.

Πιο πέρα, στην Ιταλία, όπου οι θερμοκρασίες ήταν επίσης πολύ υψηλές, το βακτήριο Xylella fastidiosa, ρήμαξε τις ελαιοκαλλιέργειες.

Η ασθένεια, η οποία εξαπλώνεται από τα έντομα, θεωρείται ότι έχει εισαχθεί από ένα εργοστάσιο στην Κόστα Ρίκα το 2008. Από τότε κατέστρεψε περίπου 21 εκατομμύρια δέντρα και τα πράγματα επιδεινώνονται καθώς, σύμφωνα με τους γεωπόνους, τα ακραία κλιματικά φαινόμενα καθιστούν τους ελαιώνες πιο ευάλωτες στο βακτήριο.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να μειωθεί κατά 40% η παραγωγή ελαιολάδου στην ΕΕ οδηγώντας σε αύξηση των τιμών.

Η αύξηση των επιτοκίων και του κόστους εισροών για τους καλλιεργητές έδωσαν περαιτέρω ώθηση στις ήδη ανεβασμένες τιμές. Επιπλέον, η Τουρκία, μία από τις λίγες χώρες που απολάμβανε μια καλή χρονιά σε επίπεδο παραγωγής, απαγόρευσε την εξαγωγή ελαιολάδου χύμα σε μια προσπάθεια να κρατήσει χαμηλά τις εγχώριες τιμές. Αυτό κράτησε τις τιμές σταθερές στην Τουρκία, αλλά τις αύξησε έξω από αυτήν.

Επιτήδιοι

Έτσι, το ελαιόλαδο και η πρώτη ύλη για την παραγωγή του έγιναν κλοπιμαία μεγάλης αξίας. Τα περιστατικά είναι πολλά. Μεταξύ αυτών χαρακτηριστική είναι η κλοπή ελαιολάδου αξίας 500.000 ευρώ από αποθήκη στην Κόρδοβα της Ισπανίας.

Αντίστοιχα φαινόμενα καταγράφτηκαν και στη χώρα μας, με τους ελαιοκαλλιεργητές, μάλιστα, να φτάνουν στο σημείο να βάζουν τσιπ παρακολούθησης επάνω στα δέντρα τους και να κάνουν οργανωμένες περιπολίες στα χωράφια για να σώσουν τη σοδειά τους.

Την ίδια στιγμή, στην εκτόξευση των τιμών είδαν πεδίο δόξης λαμπρό οι επιτήδιοι που επιδιώκουν να κερδοσκοπήσουν μέσω της νοθείας που συχνά είναι και επικίνδυνη για την υγεία των καταναλωτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ισπανία εντοπίστηκαν και δεσμεύτηκαν 11 μάρκες ελαιολάδου σε ράφια σούπερ μάρκετ, αφού βρέθηκαν να είναι χαμηλής ποιότητας και ακατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση.

Πιο δύσκολα του χρόνου

Η συγκομιδή του επόμενου έτους φαίνεται να κάνει την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη. Οι έντονες βροχές του Σεπτεμβρίου προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές στα ελαιόδεντρα στην Πούλια, στη Νότια Ιταλία, ενώ ακόμη μια χρονιά με ξηρασία απειλεί την Ισπανία.

Η παραγωγή την ελαιοκομική σεζόν 2023 – 2024 θα είναι κατά 33% περίπου χαμηλότερη από τον μέσο όρο της τελευταίας τετραετίας, σύμφωνα με το ισπανικό υπουργείο Γεωργίας.

Θα δούμε άραγε και στα δικά μας σούπερ μάρκετ να πωλείται το ελαιόλαδο σε μικρά μπουκαλάκια όπως τα ακριβά αρώματα;

Πηγή: ΟΤ.gr