Σοβαρούς τριγμούς στο οικοδόμημα της υγείας έχει προκαλέσει η μετωπική σύγκρουση ΟΑΥ και ΟΚΥπΥ, με αφορμή την κατάταξη του Γενικού Νοσοκομείου Λεμεσού στην κατηγορία 2 των νοσηλευτηρίων του ΓεΣΥ, εφόσον δεν πέτυχε σύμφωνα με τον ΟΑΥ τον στόχο των ποιοτικών κριτηρίων που έχει καθορίσει.

Αν και τελικά, όπως διαβάζουμε, μετά από σωρεία αντιδράσεων και οργιώδους παρασκηνίου η απόφαση αυτή ανετράπη και το Νοσοκομείο Λεμεσού θα υπαχθεί στην κατηγορία 1, μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν ιδιαίτερα ζημιογόνα για το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο νοσηλευτήριο της χώρας, αφού θα οδηγούσε στην απώλεια δεκάδων εκατομμυρίων από τις ετήσιες αποζημιώσεις που του αναλογούν από το ταμείο του ΓεΣΥ. Aίσιο το τέλος και αυτής της υπόθεσης θα έλεγε κανείς… Και δε θα μπορούσα να διαφωνήσω περισσότερο.

Τα όσα διαδραματίστηκαν ενώπιον μας τις τελευταίες ημέρες δεν προκαλούν απλά αλγεινή εντύπωση για το επίπεδο της ασυνεννοησίας ανάμεσα στους δύο οργανισμούς, αλλά είναι ενδεικτικά για το τι μέλλει γενέσθαι εφεξής εάν δεν υπάρξει στην πράξη διασφάλιση, αξιολόγηση και συστηματικός έλεγχος της ποιότητας της παρεχόμενης υγειονομικής φροντίδας από όλους τους παρόχους, στη βάση ενός σαφούς και κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου και με έναν ανεξάρτητο Εθνικό Φορέα/Κέντρο ως αρμόδιο για την υλοποίηση και εφαρμογή όλων των αναγκαίων ποιοτικών κριτηρίων.

Οι ασάφειες, οι αντικρουόμενες αποφάσεις και οι ανατροπές πλήττουν την εικόνα του συστήματος υγείας, απομειώνουν την αξιοπιστία των νοσηλευτηρίων και προκαλούν σύγχυση, υποσκάπτοντας εν τέλει τις όποιες σοβαρές προσπάθειες καταβάλλονται για πραγματικά ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών και της φροντίδας που παρέχεται στους ασθενείς στην Κύπρο.

Το έχω επισημάνει ξανά στο παρελθόν και θα το επαναλάβω και τώρα. Είναι πέρα από τις αρμοδιότητες, την αποστολή αλλά και την τεχνογνωσία του ΟΑΥ, ως ασφαλιστικού οργανισμού επιφορτισμένου με τη διαχείριση των εισφορών του ΓεΣΥ, να αποφασίζει για το αν θα αναβαθμιστεί ή θα υποβαθμιστεί ένα νοσηλευτήριο, αν θα ενταχθεί σε μια ορισμένη κατηγορία ή όχι, ή αν οι υπηρεσίες που παρέχουν νοσηλευτήρια ή και ιατροί είναι ποιοτικές ή ελλειμματικές ποιοτικά.

Τα βήματα από πλευράς της πολιτείας για να διαμορφωθεί το κατάλληλο εκείνο πλαίσιο που θα επιτρέψει τον συντεταγμένο και συστηματικό έλεγχο και την αξιολόγηση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας έχουν μείνει μετέωρα και η βασανιστική στασιμότητα σε αυτόν τον τομέα μόνο περαιτέρω προβλήματα και παρεξηγήσεις μπορεί να δημιουργήσει.

Η ανάπτυξη μιας «εργαλειοθήκης» για την αποτύπωση της σημερινής κατάστασης σε νοσοκομεία, μονάδες υγείας και παρεχόμενες υγειονομικές υπηρεσίες, εντός και εκτός ΓεΣΥ, με μετρήσιμους δείκτες θα συμβάλει αποφασιστικά στην προσπάθεια βελτίωσης των κενών, αφού θα καταδείξει που υπάρχουν αδυναμίες και ποιες είναι οι στοχευμένες παρεμβάσεις που χρειάζεται να γίνουν.

Ως εκ τούτου, γίνεται σαφές πως υπό την ομπρέλα ενός Εθνικού Φορέα Διασφάλισης Υπηρεσιών Υγείας ή όπως αλλιώς ονομαστεί, εάν και εφόσον οργανωθεί συντεταγμένα, με χρηστή διοίκηση και διαφανείς διαδικασίες, θα είναι εφικτό να αντιμετωπιστεί μεγάλο ποσοστό των υφιστάμενων στρεβλώσεων και να διασφαλιστεί λ.χ. η πιο εύρυθμη λειτουργία των μονάδων υγείας και ο εξορθολογισμός της χρήσης των δομών τους, η κάλυψη των ιατρικών ειδικοτήτων και ελλείψεων σε προσωπικό, η ανάπτυξη διαδικασιών και προτύπων ποιότητας, η δημιουργία πρωτοκόλλων και κατευθυντήριων γραμμών, ο κλινικός έλεγχος (audit), η ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τη συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και την ορθή αξιοποίηση της επιστημονικότητάς τους, η δικτύωση με κέντρα αναφοράς και η ενίσχυση των επιστημονικών συνεργασιών για τη βέλτιστη αντιμετώπιση σπάνιων ή πολύπλοκων νοσημάτων, κλπ.

Δεν είναι δυνατόν να μιλούμε ακόμη εν έτει 2023 για την απουσία εφαρμογής προγραμμάτων κλινικού ελέγχου (clinical audits) και συστημάτων κλινικής αξιολόγησης συναδέλφων από συναδέλφους (peer reviews), δύο κεντρικής σημασίας εργαλείων για την αποτελεσματική διασφάλιση της ποιότητας, τα οποία δεν έχουν ιδιαίτερο κόστος και είναι εύκολα εφαρμόσιμα σε κάθε νοσηλευτήριο, κλινική και εργαστήριο, δημόσιο ή ιδιωτικό.

Οι προσδοκίες της κοινωνίας και οι απαιτήσεις για ποιότητα στην υγεία είναι δίκαιες και θα αυξάνονται με μαθηματική ακρίβεια τα επόμενα χρόνια, ιδιαίτερα συνεπεία της δραματικής ερευνητικής προόδου και των επιστημονικών/ιατρικών εξελίξεων που αλλάζουν τα δεδομένα και υπόσχονται σημαντικές βελτιώσεις στη κλινική αντιμετώπιση πολλών ασθενειών, σπάνιων και μη, ή ακόμη και την ολιστική τους αποθεραπεία και ίαση.

Η ποιότητα είναι το μοναδικό μας όπλο. Εκεί, λοιπόν, πρέπει να επικεντρωθεί το Υπουργείο και να δράσει με σπουδή ώστε καμία υπηρεσία υγείας να μην παρέχεται πλέον χωρίς πιστοποίηση και χωρίς να υπόκειται σε τακτικό έλεγχο, προσπάθεια που πρέπει να πλαισιωθεί από την προώθηση και ψήφιση νομοσχεδίων που καλύπτουν πολλές από τις πτυχές της διασφάλισης της ποιότητας υγείας, όπως  τα νομοσχέδια για τη δημιουργία Πανεπιστημιακών Κλινικών, τον Συνήγορο του Ασθενή, τα Ακτινοδιαγνωστικά Κέντρα, κ.α.

Οι δε επιστήμονες και ιατροί της Κύπρου διαθέτουν υψηλά επίπεδα επιστημοσύνης και είμαι σε θέση να γνωρίζω καλά πως η μεγάλη πλειονότητά τους όχι μόνο δεν ανθίσταται στην προοπτική δημιουργίας ενός ανεξάρτητου Φορέα/Κέντρου Διασφάλισης Υπηρεσιών Υγείας, αλλά αντίθετα την επικροτεί και την αναμένει.

Η ποιοτική αναβάθμιση της Υγείας είναι ταυτόχρονα πρόκληση και ευκαιρία για τη χώρα και η σύσταση του Εθνικού Φορέα Διασφάλισης Υπηρεσιών Υγείας, υπό την εποπτεία και προς αρωγή του έργου του Υπουργείου Υγείας σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα, αποτελεί μονόδρομο για την επίτευξή της.

*Δρ. Ανδρούλλα Ελευθερίου

Ιολόγος BSC, MSc, PhD

Εκτελεστική Διευθύντρια Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας (ΔΟΘ)