Το ιταλικό υπουργικό συμβούλιο στην τελευταία του συνεδρίαση αποφάσισε να αυξήσει σημαντικά τις προγραμματισμένες καθαρές δαπάνες. Η κίνηση αυτή δεν θα δοκιμάσει μόνο την εμπιστοσύνη των επενδυτών αλλά θα προκαλέσει και νευρικότητα στους Ευρωπαίους φορείς χάραξης πολιτικής καθώς θα παραβιάσει τα όρια της ΕΕ σε μια περίοδο που η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται.

«Πιστεύω ότι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ασχολούνται με την πολιτική και ως εκ τούτου σίγουρα θα κατανοήσουν την κατάσταση, όπως και πολλοί συνάδελφοι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια κατάσταση οικονομικής επιβράδυνσης ή σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και ύφεσης», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας, Τζιανκάρλο Τζορτζέτι.

Η Ιταλία προβλέπει τώρα έλλειμμα -η διαφορά μεταξύ των κρατικών εσόδων και των δαπανών- στο 5,3% του ΑΕΠ για φέτος και στο 4,3% για το 2024, έναντι των προηγουμένως αναμενόμενων ποσοστών 4,4% και 3,5%.

Ένα βουνό χρέους
Μετά από δύο χρόνια ανάπτυξης πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, η Ιταλία προβλέπεται να επιστρέψει στους αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης που την ταλαιπώρησαν για δεκαετίες και έγιναν τροχοπέδη για το νομισματικό μπλοκ, την ίδια στιγμή που παλεύει με ένα βουνό χρέους που είναι το δεύτερο μετά την Ελλάδα.

Από την πλευρά των δαπανών, ο μεγαλύτερος λόγος για την αναθεώρηση του ελλείμματος προς τα πάνω είναι μια έκπτωση φόρου για την ανακαίνιση κατοικιών ή το «Super Bonus» που προϋπήρχε της κυβέρνησης Μελόνι και συνεχίζει να επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά.

Η κυβέρνηση νωρίτερα φέτος μείωσε το ποσό των δαπανών που είναι επιλέξιμες για φορολογική έκπτωση από το 110% στο 90%, αλλά μέχρι το τέλος Αυγούστου το κόστος του μέτρου ανήλθε σε 86 δισ. ευρώ με έναρξη το 2020, ήτοι πολύ περισσότερο από τα 72 δισ. ευρώ που είχαν προϋπολογιστεί.

Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους διογκώνεται επίσης λόγω της απότομης αύξησης των επιτοκίων. Ο λογαριασμός του χρέους της Ιταλίας ανήλθε σε 83,2 δισ. ευρώ το 2022 – αύξηση σχεδόν κατά ένα τρίτο σε ετήσια βάση – και πρόκειται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια.

Πού θα δυσκολευτεί
«Η κυβέρνηση Μελόνι αντιμετωπίζει μια πολύ δύσκολη συνθήκη για τον προϋπολογισμό και σίγουρα θα δυσκολευτεί να συμβιβάσει τις δεσμεύσεις της για τις δαπάνες με τους αυξανόμενους δημοσιονομικούς περιορισμούς λόγω της βραδύτερης ανάπτυξης και του αυξανόμενου κόστους εξυπηρέτησης του χρέους», δήλωσε ο Μουζτάμπα Ράχμαν, διευθυντής Ευρώπης της Eurasia Group, εταιρείας ανάλυσης πολιτικών κινδύνων.

Οποιαδήποτε αύξηση του ελλείμματος είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα γίνει αρνητικά δεκτή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ελέγχει τους εθνικούς προϋπολογισμούς των χωρών. Την άνοιξη είπε στη Ρώμη να διασφαλίσει συνετή δημοσιονομική πολιτική και δεσμεύτηκε να επιβάλει κυρώσεις σε όλες τις χώρες που θα βρεθούν να παραβιάζουν τον κανόνα του 3% για το ετήσιο έλλειμμα, φέτος.

Οι Ιταλοί έχουν μια παροιμία για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Μελόνι: La coperta e troppo corta, που σημαίνει, το πρόβλημα της πολύ κοντής κουβέρτας. Με άλλα λόγια, τα χρήματα που εισέρχονται είναι λίγα και δεν μπορούν να καλύψουν το φάσμα των θεμάτων για τα οποία σχεδιάζει να τα δαπανήσει η κυβέρνησή της.

Συρρίκνωση εσόδων
Από την πλευρά των εσόδων, τα πράγματα δεν φαίνονται και πολύ καλά. Η εθνική στατιστική υπηρεσία κατέγραψε συρρίκνωση το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην υποχώρηση της μεταποίησης, η οποία συνδέεται στενά με τις επιδόσεις της Γερμανίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναθεώρησε πρόσφατα το προσδοκώμενο ΑΕΠ της Ιταλίας προς τα κάτω κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες, για φέτος και για το επόμενο έτος, σε 0,9% και 0,8% αντίστοιχα.

Επιπλέον, η Ιταλία ζήτησε την τέταρτη πληρωμή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου για την Ανάκαμψη, η οποία αντιστοιχεί σε 16,5 δισεκατομμύρια ευρώ και η οποία ελπίζει ότι θα εκταμιευθεί μέχρι το τέλος του έτους. Αυτό είναι τεχνικά εφικτό, καθώς η Επιτροπή πρέπει να εγκρίνει τις εκταμιεύσεις εντός δύο μηνών, αλλά μια προηγούμενη πληρωμή ύψους 18,5 δισ. ευρώ καθυστέρησε για μήνες λόγω διαφωνιών με τις Βρυξέλλες σχετικά με το αν η Ρώμη είχε εκπληρώσει όλες τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδυτικές απαιτήσεις. Εάν αυτό συμβεί ξανά, η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει έλλειμμα 16,5 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό της.

Το θέμα με τις τράπεζες
Προσπαθώντας να τα βγάλει πέρα, η Ιταλία εισήγαγε πρόχειρα μια εισφορά στα έκτακτα κέρδη των τραπεζών τον Αύγουστο, η οποία όμως αργότερα αμβλύνθηκε και θα αποφέρει μόνο περιορισμένα έσοδα. Ενώ οι αγορές έχουν διατηρήσει την ψυχραιμία τους κατά τον πρώτο χρόνο της κυβέρνησης Μελόνι, υπάρχει νέο ενδιαφέρον για το τι θα κάνει η κυβέρνηση στη συνέχεια στην οικονομική πολιτική, ιδίως καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τερματίζει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων που έδωσε κάλυψη στις υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης.

Πηγή: Οικονομικός Ταχυδρόμος