1. Ολοκληρώσατε πρόσφατα τη νέα μελέτη της ΑνΑΔ με τίτλο «Προβλέψεις ζήτησης και προσφοράς εργατικού δυναμικού στην κυπριακή οικονομία 2022-2032». Ποιος είναι ο σκοπός της μελέτης αυτής και τι πληροφορίες περιλαμβάνει;

Η Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού Κύπρου (ΑνΑΔ), αξιοποιώντας την πολύχρονη εμπειρία και ειδίκευσή της σε θέματα της αγοράς εργασίας, καθιέρωσε τη συστηματική παροχή μακροχρόνιων προβλέψεων για τους τομείς και τα επαγγέλματα της κυπριακής οικονομίας.  Στο πλαίσιο αυτό, ολοκλήρωσε τη μελέτη «Προβλέψεις ζήτησης και προσφοράς εργατικού δυναμικού στην κυπριακή οικονομία 2022-2032», η οποία, για πρώτη φορά, περιλαμβάνει προβλέψεις και για την προσφορά εργατικού δυναμικού.

Ο βασικός σκοπός της μελέτης είναι η παροχή προβλέψεων τόσο για τη ζήτηση όσο και για την προσφορά εργατικού δυναμικού στην κυπριακή οικονομία κατά την περίοδο 2022-2032.  Αυτό αποτελεί χρήσιμη τροφοδότηση για τον ορθό και έγκαιρο προγραμματισμό και την υλοποίηση δραστηριοτήτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Οι προβλέψεις για τη ζήτηση εργατικού δυναμικού παρέχονται σε 52 τομείς οικονομικής δραστηριότητας και σε 309 επαγγέλματα που καλύπτουν το σύνολο της κυπριακής οικονομίας.  Συγκεκριμένα, για κάθε τομέα και επάγγελμα, παρέχονται προβλέψεις για την απασχόληση, τις αναπτυξιακές ανάγκες και τις μόνιμες αποχωρήσεις, καταλήγοντας έτσι στις συνολικές ανάγκες απασχόλησης.  Αναφορικά με τις προβλέψεις για την προσφορά εργατικού δυναμικού, αυτές παρέχονται για το σύνολο της οικονομίας, κατά φύλο και κατά επίπεδο εκπαίδευσης.

2. Ποια είναι τα σημαντικότερα στοιχεία που αναδεικνύονται μέσα από τη μελέτη σε σχέση με τη συνολική απασχόληση και τις ανάγκες απασχόλησης που θα προκύπτουν στην κυπριακή οικονομία μέσα στα επόμενα χρόνια;

Η μελέτη προβλέπει ότι η συνολική απασχόληση θα παρουσιάσει αυξητική τάση την περίοδο 2022-2032.  Μέσα στη δεκαετία αυτή, οι απασχολούμενοι θα σημειώσουν αριθμητική αύξηση 52.577 ατόμων και ποσοστιαία αύξηση 12,1%.

Η ετήσια συνολική ζήτηση εργατικού δυναμικού την περίοδο 2022-2032, θα ανέλθει στις 11.666 άτομα με τον ετήσιο ρυθμό να φτάνει στο 2,5%.  Οι αναπτυξιακές ανάγκες απασχόλησης, δηλαδή οι νέες θέσεις εργασίας, προβλέπεται ότι θα ανέρχονται στις 5.258 άτομα ή 1,1% τον χρόνο και θα είναι χαμηλότερες από τις ανάγκες απασχόλησης λόγω αποχωρήσεων, οι οποίες θα ανέρχονται στις 6.408 άτομα ή 1,4% τον χρόνο.

3. Σε ποιους τομείς της κυπριακής οικονομίας προβλέπεται ότι θα εμφανιστούν οι μεγαλύτερες ανάγκες απασχόλησης;

Η συντριπτική πλειονότητα των απασχολουμένων θα εξακολουθήσει να συγκεντρώνεται στον τριτογενή τομέα, εμφανίζοντας μεγάλη αύξηση.  Ως αποτέλεσμα, 8 στους 10 απασχολουμένους θα εργάζονται στον τριτογενή τομέα, γεγονός που καταδεικνύει την πολύ μεγάλη εξάρτηση της κυπριακής οικονομίας από τις υπηρεσίες.

Οι 10 τομείς οικονομικής δραστηριότητας που προβλέπεται να παρουσιάσουν τις μεγαλύτερες συνολικές ανάγκες απασχόλησης, δηλαδή τη μεγαλύτερη ζήτηση εργατικού δυναμικού, κατά την περίοδο 2022-2032, είναι:

• Λιανικό εμπόριο (1.175 άτομα ή 2,5% τον χρόνο)
• Εκπαίδευση (1.108 άτομα ή 3,0% τον χρόνο)
• Υγεία και κοινωνική μέριμνα (1.038 άτομα ή 4,0% τον χρόνο)
• Κατασκευές (854 άτομα ή 2,1% τον χρόνο)
• Δημόσια διοίκηση και άμυνα (782 άτομα ή 1,9% τον χρόνο)
• Εστιατόρια (710 άτομα ή 3,8% τον χρόνο)
• Χονδρικό εμπόριο (565 άτομα ή 2,4% τον χρόνο)
• Ξενοδοχεία (466 άτομα ή 3,6% τον χρόνο)
• Νομικές και λογιστικές δραστηριότητες (456 άτομα ή 2,2% τον χρόνο)
• Πληροφορική (371 άτομα ή 4,0% τον χρόνο)

4. Ποια επαγγέλματα αναμένεται να έχουν τις μεγαλύτερες ανάγκες απασχόλησης στο μέλλον;

Οι μισοί περίπου απασχολούμενοι θα εργάζονται σε επαγγέλματα μέσου επιπέδου (επαγγέλματα που χρειάζονται δευτεροβάθμια εκπαίδευση), ενώ 4 στους 10 απασχολουμένους θα εργάζονται σε επαγγέλματα ανώτερου επιπέδου (επαγγέλματα που απαιτούν τριτοβάθμια εκπαίδευση).

Οι 10 επαγγελματικές ομάδες που εκτιμάται ότι θα έχουν τις μεγαλύτερες συνολικές ανάγκες απασχόλησης, δηλαδή τη μεγαλύτερη ζήτηση εργατικού δυναμικού, την περίοδο 2022-2032, είναι:

• Καταστηματάρχες και πωλητές (1.068 άτομα ή 2,7% τον χρόνο)
• Οικιακοί βοηθοί, καθαριστές, πλύντες και σιδερωτές (934 άτομα ή 2,9% τον χρόνο)
• Υπάλληλοι παροχής υπηρεσιών (868 άτομα ή 3,1% τον χρόνο)
• Βοηθοί λογιστών και συμβούλων επιχειρήσεων και διοίκησης (863 άτομα ή 2,1% τον χρόνο)
• Εκπαιδευτικοί (639 άτομα ή 2,3% τον χρόνο)
• Τεχνίτες οικοδομών (494 άτομα ή 2,0% τον χρόνο)
• Ιατροί, νοσηλευτές και άλλοι ειδικοί σε θέματα υγείας (459 άτομα ή 3,3% τον χρόνο)
• Οδηγοί, μηχανοδηγοί, χειριστές εξοπλισμού, υπαξιωματικοί και ναύτες πλοίων (419 άτομα ή 2,5% τον χρόνο)
• Ειδικοί τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (417 άτομα ή 5,0% τον χρόνο)
• Γραφείς γενικών καθηκόντων, ιδιαιτέρες γραμματείς και δακτυλογράφοι (411 άτομα ή 1,9% τον χρόνο)

Επισημαίνεται ότι οι αναλυτικές προβλέψεις για τη ζήτηση σε όλα τα επαγγέλματα της κυπριακής οικονομίας για την περίοδο 2022-2032, περιέχονται στην ιστοσελίδα της ΑνΑΔ.  Για τον σκοπό αυτό, η ΑνΑΔ έχει αναπτύξει διαδικτυακό εργαλείο μέσω του οποίου ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί, για κάθε επάγγελμα ξεχωριστά, να δει πληροφορίες για την περιγραφή του επαγγέλματος, τις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτεί το συγκεκριμένο επάγγελμα, τις προβλέψεις για τον αριθμό των απασχολουμένων και τις ανάγκες απασχόλησης καθώς και στοιχεία για την εγγεγραμμένη ανεργία για το συγκεκριμένο επάγγελμα.

5. Έχετε αναφέρει προηγουμένως ότι είναι η πρώτη φορά που η ΑνΑΔ διενεργεί προβλέψεις για την προσφορά εργατικού δυναμικού. Τι εννοείτε με τον όρο προσφορά εργατικού δυναμικού και τι δείχνουν οι προβλέψεις σας;

Με τον όρο προσφορά εργατικού δυναμικού, εννοούμε τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, δηλαδή το άθροισμα των απασχολουμένων και των ανέργων.  Σε ό,τι αφορά στις προβλέψεις, υπολογίζεται ότι ο συνολικός οικονομικά ενεργός πληθυσμός 15-64 χρονών, την περίοδο 2022-2032, θα παρουσιάσει ανοδική τάση.  Μέσα στη δεκαετία αυτή, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός 15-64 χρονών θα παρουσιάσει αριθμητική αύξηση 41.489 ατόμων και ποσοστιαία αύξηση 9,1%.

Η πλειονότητα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού 15+ χρονών θα συνεχίσει να κατέχει τριτοβάθμια εκπαίδευση, σημειώνοντας παράλληλα μεγάλη αύξηση την περίοδο 2022-2032.  Ως αποτέλεσμα, το 2032, περίπου 6 στους 10 θα κατέχουν τριτοβάθμια εκπαίδευση, 1 στους 3 θα έχει μέχρι μεταλυκειακή μη τριτοβάθμια εκπαίδευση και 1 στους 10 θα έχει μέχρι κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

6. Πόσο συχνά επικαιροποιούνται οι προβλέψεις της ΑνΑΔ και ποια δεδομένα λαμβάνετε υπόψη κατά τη διαδικασία διενέργειας των προβλέψεων;

Η ΑνΑΔ παρακολουθεί σε συστηματική βάση τις διαχρονικές τάσεις απασχόλησης και διενεργεί προβλέψεις για την απασχόληση και τις ανάγκες απασχόλησης στους τομείς οικονομικής δραστηριότητας και τα επαγγέλματα της κυπριακής οικονομίας, με σκοπό την παροχή στοιχείων για την προβλεπόμενη κατάσταση στην αγορά εργασίας της Κύπρου.  Στο πλαίσιο αυτό, η μελέτη των προβλέψεων διενεργείται κάθε 2-3 χρόνια, ώστε να λαμβάνει υπόψη τα νέα δεδομένα που προκύπτουν στην οικονομία και την αγορά εργασίας της Κύπρου.

Οι βασικές πηγές των στοιχείων που αξιοποιήθηκαν για τη διενέργεια των προβλέψεων είναι το Υπουργείο Οικονομικών, η Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου και η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat).  Συγκεκριμένα, από το Υπουργείο Οικονομικών αξιοποιήθηκαν οι προβλέψεις για τον ρυθμό μεταβολής της συνολικής απασχόλησης, οι οποίοι υπολογίζονται σε συσχετισμό με τους ρυθμούς μεταβολής του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) και της παραγωγικότητας, ενώ από τη Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου χρησιμοποιήθηκαν η Έρευνα Εργατικού Δυναμικού και οι Εθνικοί Λογαριασμοί. Από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία αξιοποιήθηκαν οι βραχυπρόθεσμες αναθεωρημένες προβλέψεις για τον πληθυσμό που καλύπτουν την περίοδο 2022-2032.

Η μεθοδολογία διενέργειας των προβλέψεων ζήτησης και προσφοράς εργατικού δυναμικού έχει αναπτυχθεί από τη Διεύθυνση Έρευνας και Προγραμματισμού της ΑνΑΔ και στηρίχτηκε στη μακρόχρονη εμπειρία της στην παροχή προβλέψεων στην Κύπρο καθώς και σε ανάλογες μεθοδολογίες οι οποίες έχουν αναπτυχθεί και χρησιμοποιηθεί σε ευρωπαϊκές χώρες.

Επισημαίνεται ότι, κατά τη διαδικασία διενέργειας των προβλέψεων για τη ζήτηση εργατικού δυναμικού, λήφθηκαν υπόψη οι στρατηγικές επιδιώξεις της Κύπρου, όπως αυτές καταγράφονται μέσα στα διάφορα προγραμματικά έγγραφα της κυβέρνησης.  Ακολούθως, στη βάση αυτών των στρατηγικών επιδιώξεων, υιοθετήθηκαν συγκεκριμένες παραδοχές και σενάρια εργασίας, τα οποία περιέχονται αναλυτικά στη μελέτη.

Πρόσθετα, σημειώνω ότι η ΑνΑΔ συμμετέχει ενεργά στο ευρωπαϊκό δίκτυο για τον έγκαιρο εντοπισμό των αναγκών σε δεξιότητες (Skillsnet) και ειδικότερα σε πρωτοβουλίες και δράσεις που προωθεί το «Skillsnet» για την παροχή πανευρωπαϊκών προβλέψεων για τη ζήτηση και προσφορά εργατικού δυναμικού στην αγορά εργασίας.  Αυτό δίνει τη δυνατότητα στην ΑνΑΔ να εντοπίζει τις νέες τάσεις που αναδύονται στις ευρωπαϊκές χώρες, σε τομείς οικονομικής δραστηριότητας και επαγγέλματα.

7. Σε ποιες ενέργειες προβαίνει η ΑνΑΔ με στόχο την όσο το δυνατό μεγαλύτερη διάχυση των αποτελεσμάτων των προβλέψεων ώστε να καταστούν χρήσιμα;

Η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των προβλέψεων θεωρείται πολύ σημαντική και αποτελεί προτεραιότητα για την ΑνΑΔ.  Τα στοιχεία και οι πληροφορίες που περιέχονται στις προβλέψεις, αποτελούν χρήσιμη τροφοδότηση για τον ορθό και έγκαιρο προγραμματισμό των δραστηριοτήτων της ΑνΑΔ.  Ειδικότερα, συμβάλλουν στον προγραμματισμό και την υλοποίηση κατάλληλων δραστηριοτήτων κατάρτισης, στον καθορισμό των Θεματολογίων για Σχέδια της ΑνΑΔ, στην ενημέρωση των διαφόρων ομάδων ενδιαφερομένων (επιχειρήσεις, σύμβουλοι, εκπαιδευτές, απασχολούμενοι, άνεργοι, αδρανείς, νέοι και ευρύ κοινό) καθώς και στην περαιτέρω ενίσχυση των συνεργασιών με υπηρεσίες και φορείς που ασχολούνται με τα θέματα αυτά.  Επίσης, η μελέτη αξιοποιείται από πολλούς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και υπηρεσίες που ασχολούνται με το θέμα του προγραμματισμού του ανθρώπινου δυναμικού και της επαγγελματικής καθοδήγησης των νέων της Κύπρου καθώς και από φορείς διαμόρφωσης πολιτικής στον τομέα της εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης.

Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 9 Μαρτίου 2023, στην παρουσία του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Γιάννη Παναγιώτου, εκδήλωση με σκοπό την παρουσίαση της μελέτης, στην οποία συμμετείχαν αρμόδιοι φορείς για τη χάραξη πολιτικής και κοινωνικοί εταίροι.  Θα ακολουθήσουν ειδικές συνάξεις με τους Καθηγητές Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, καθώς και με τους Συμβούλους Απασχόλησης σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και θα υπάρξει συνεργασία με τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου για διάχυση των αποτελεσμάτων της μελέτης.  Πρόσθετα, η μελέτη παρουσιάζεται σε γονείς και μαθητές μέσης εκπαίδευσης σε όλες τις επαρχίες καθώς και σε σχετικές ημερίδες.

Παράλληλα, η ΑνΑΔ πραγματοποίησε εκστρατεία ενημέρωσης των ενδιαφερομένων αλλά και του κοινού ευρύτερα, μέσω της αξιοποίησης του ηλεκτρονικού και έντυπου τύπου, των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και του ραδιοφώνου, ενώ παρουσίασε τα κυριότερα αποτελέσματα της μελέτης και σε τηλεοπτικές ενημερωτικές εκπομπές.

Οι ενέργειες αυτές συμβάλλουν στην καλύτερη ενημέρωση του ανθρώπινου δυναμικού για τις ανάγκες της αγοράς εργασίας ενόψει και της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης της οικονομίας, και ενισχύουν την προσπάθεια για απάμβλυνση της αναντιστοιχίας των δεξιοτήτων, η οποία παρουσιάζεται σε μεγάλο βαθμό στην Κύπρο.

8. Κλείνοντας, τι θα θέλατε να συμβουλεύσετε τους νέους μας που πάνε τώρα να σπουδάσουν;

Οι προβλέψεις που παρέχει η ΑνΑΔ, μπορούν να αξιοποιηθούν από όλους τους ενδιαφερομένους, είτε για να καταλήξουν σε εργοδότηση στα επαγγέλματα που υπάρχει ζήτηση, είτε για περαιτέρω σπουδές.  Σημειώνεται ωστόσο ότι, η παροχή συμβουλών και η καθοδήγηση των μαθητών είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας και γίνεται από τους Καθηγητές Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής, ενώ η καθοδήγηση των ανέργων γίνεται από τους Σύμβουλους Απασχόλησης του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Η απόφαση για να ακολουθήσει κάποιος συγκεκριμένο επάγγελμα ή κλάδο σπουδών πρέπει να είναι συνειδητή, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της οικονομίας και της αγοράς εργασίας, αλλά επίσης ζυγίζοντας εξίσου την κλίση, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές του.  Είμαστε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από διαρκώς εντεινόμενο ανταγωνισμό, αβεβαιότητα και συνεχείς αλλαγές στην αγορά εργασίας, απόρροια της παγκοσμιοποίησης και των γεωπολιτικών, οικονομικών και τεχνολογικών εξελίξεων.  Οι νέοι πρέπει να εντοπίζουν τις αλλαγές, να εμπλουτίζουν συνεχώς τις γνώσεις και δεξιότητές τους και να επιδιώκουν να είναι όσο το δυνατό καλύτεροι και παραγωγικοί σε ό,τι ασχολούνται.