Ποια είναι η εικόνα της αγοράς του καφέ στην Ελλάδα; Πώς κινήθηκε το 2021 και πώς εκτιμάτε ότι θα διαμορφωθεί μέχρι το τέλος 2022;
Η αγορά του καφέ συνεχίζει να αναπτύσσεται τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Παρά την κρίση και τις αντίξοες συνθήκες, οι ελληνικές εταιρείες καφέ επενδύουν, συνεχώς, τόσο σε εξοπλισμό, όσο και στο ανθρώπινο δυναμικό τους, με αποτέλεσμα να έχουν προσελκύσει πολλούς νέους με ταλέντο και μεράκι. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι ελληνικές εταιρείες επεξεργασίας καφέ μπορούν να σταθούν ευπρόσωπα εμπρός στο διεθνή ανταγωνισμό, σε μία παγκοσμιοποιημένη αγορά με πωλήσεις πολλών δισεκατομμυρίων. Για την εικόνα των πωλήσεων, είναι σκόπιμο να διαχωρίσουμε το κανάλι της λιανικής από το κανάλι της εστίασης. Στο οργανωμένο λιανεμπόριο, ο όγκος του καφέ, το 2021, παρουσίασε μικρή αύξηση σε όλες τις κατηγορίες και διψήφια αύξηση στην κατηγορία «εσπρέσο», με προεξάρχουσα την κατανάλωση στις κάψουλες. Από την άλλη, στο κανάλι της εστίασης, όπου δεν υπάρχουν ακριβείς και αναλυτικές μετρήσεις, η γενική αίσθηση είναι ότι υπήρξε πτώση. Προφανώς, οι δύο χρονιές 2020-2021 δε μπορούν να αξιολογηθούν ώστε να βγάλουμε γενικότερα συμπεράσματα, δεδομένου ότι τα lock-downs αναδιαμόρφωσαν την καταναλωτική συμπεριφορά. Είναι βέβαιο ότι μετατοπίστηκε στο σπίτι από το out-of-home, καθώς και μειώθηκε, εξαιτίας, αντίστοιχα, της μεγάλης μείωσης των τουριστών. Έχει, λοιπόν, ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της αγοράς το επόμενο διάστημα για να δούμε αν παγιώθηκαν αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά ή αν η αγορά θα επιστρέψει στα προ COVID-19 επίπεδα.Φαίνεται, πάντως, ότι οι κερδισμένοι της διετίας είναι, αφενός, τα καταστήματα take-away και, κυρίως, όσα ανέπτυξαν δυναμικά υπηρεσίες delivery και, αφετέρου, η κατηγορία της κάψουλας, η οποία έδωσε τη δυνατότητα στους καταναλωτές να παρασκευάσουν ένα espresso-based ρόφημα στο σπίτι, με πολύ ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Το 2022 είναι μία ακόμα χρονιά με πολλές αβεβαιότητες. Επομένως, οι προβλέψεις είναι επίφοβες. Η έως σήμερα τάση δείχνει μερική επιστροφή στην κανονικότητα και επανάκαμψη των πωλήσεων στην εστίαση, όχι, όμως, ακόμα στα επίπεδα του 2019. Επιπλέον, τα υψηλά κοστολόγια, η αύξηση των οποίων σταδιακά μετακυλίεται στις τιμές πώλησης, ενδεχομένως να επηρεάσουν το σύνολο της κατανάλωσης.
Υπάρχει κάποια ποιότητα καφέ που ξεχωρίζει;
Όπως προανέφερα, οι καφέδες με βάση τον εσπρέσο κερδίζουν μερίδια τόσο στο σπίτι, όσο και εκτός σπιτιού. Όσο οι καταναλωτές εκπαιδεύονται και εξοικειώνονται, αποκτούν γνώση και απαιτήσεις. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι υπάρχει μία τάση προς τα premium προϊόντα, η οποία μπορεί να ανασταλεί για λίγο λόγω αυξημένων τιμών, αλλά δε θα αντιστραφεί. Η ζήτηση για καφέδες 100% Arabica, αλλά, και για μονοποικιλιακούς, αυξάνεται σταθερά. Κατ’ επέκταση, οι καταναλωτές θα απαιτήσουν να έχουν και στο σπίτι τη δυνατότητα να απολαμβάνουν καφέ αντίστοιχης ποιότητας και οι εταιρείες θα οδηγηθούν να προσφέρουν όλο και καλύτερα προϊόντα.
Και στην Κύπρο όπως δείχνουν τα στοιχεία καταναλώνουμε πολύ καφέ. Η έντονη στροφή του κόσμου στον καφέ στο σπίτι, στους πειραματισμούς με τον καφέ του, δημιουργεί νέα δεδομένα;
Η κατανάλωση καφέ τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο έχει ακόμα μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Σκεφτείτε, ότι στην Ελλάδα καταναλώνουμε περίπου τέσσερα (4) κιλά κατά κεφαλήν ετησίως, όταν στη Γερμανία το νούμερο είναι διπλάσιο και στις Σκανδιναβικές χώρες τριπλάσιο! Η αίσθηση ότι καταναλώνουμε πολύ καφέ δημιουργείται από το γεγονός ότι ο καφές για μας είναι long-drink. Για αυτό, οι freddo, που σε μεγάλο βαθμό αντικατέστησαν τον φραπέ, είναι τόσο δημοφιλής. Όμως, ο καφές έχει απενοχοποιηθεί, οι νέοι ξεκινούν να πίνουν νωρίτερα, ο καφές είναι πλέον και απογευματινή συνήθεια και, φυσικά, οι διαρκώς βελτιούμενες ποιότητες συντελούν σε μία συνέχιση της αύξησης της κατανάλωσης. Με δεδομένο τον ανταγωνισμό, αλλά και τις σημαντικές επενδύσεις στο χώρο, τόσο στην Ελλάδα, όσο και παγκοσμίως, είναι βέβαιο, κατά τη γνώμη μου, ότι θα δημιουργούνται συνεχώς νέες τάσεις, κάποιες από τις οποίες θα είναι πιο επιτυχημένες και θα καθιερωθούν.
Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι νέες τάσεις στον χώρο του καφέ; Μονοποικιλιακοί, αρωματικοί καφέδες, έμφαση στο sustainability, νομίζω ότι είναι οι βασικές τάσεις.
Σε ποιο βαθμό η πανδημία αλλά και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πλήξει τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων του κλάδου;
Η πανδημία επηρέασε, όπως σας είπα, την αγορά του καφέ, αυξάνοντας την κατανάλωση στο σπίτι. Μένει να δούμε αν αυτό έχει μονιμότερο χαρακτήρα. Όμως, το βασικότερο για τις επιχειρήσεις καφέ είναι η τεράστια αύξηση της τιμής της πρώτης ύλης που προκλήθηκε από τον παγετό στη Βραζιλία τον Ιούλιο του 2021. Χαρακτηριστικό είναι, ότι ο δείκτης του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης για τον καφέ Arabica, αν μετατραπεί σε ευρώ ανά κιλό, βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαπενταετίας. Προσθέτοντας τον τριπλασιασμό των ναύλων και το αυξημένο κόστος ενέργειας, είναι δεδομένο ότι οι εταιρείες καφέ έχουν πιεστεί σημαντικά, τόσο σε επίπεδο κερδοφορίας, όσο και σε ανάγκες για κεφάλαια κίνησης. Αν τα δεδομένα αυτά διατηρηθούν θα δούμε επιπτώσεις στους ισολογισμούς των εταιρειών εμπορίας και επεξεργασίας καφέ. Και από την άλλη πλευρά, τα καταστήματα εστίασης αντιμετωπίζουν πολύ υψηλό κόστος ενέργειας που πρόκειται να επηρεάσει τη βιωσιμότητά τους.
Ποιο είναι το όραμά σας για τη δράση και την επίτευξη των στόχων που έχει θέσει η Ελληνική Ένωση Καφέ;
Ο κλάδος εμπορίας και επεξεργασίας καφέ δεν είχε θεσμική εκπροσώπηση για δεκαετίες. Η επιβολή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης, για πρώτη φορά, το 2017, αποτέλεσε αφορμή εμείς, οι άνθρωποι του καφέ, να συζητήσουμε. Έτσι, αναδείχθηκαν τα κοινά θεσμικά προβλήματα των επιχειρήσεων, αλλά και το έλλειμα εκπροσώπησης. Προφανώς, η κάθε εταιρεία έχει τα δικά της θέματα. Επιπλέον, ο κλάδος είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικός. Στην πράξη, στην αγορά, είμαστε ανταγωνιστές μεταξύ μας κάθε μέρα. Θέση μου ήταν και είναι, όμως, ότι αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν. Ως Ελληνική Ένωση Καφέ, οφείλουμε να επικεντρωθούμε στα θεσμικά προβλήματα που μας απασχολούν, όλους. Από την πρώτη στιγμή, η κοινή προσπάθεια αποφέρει καρπούς. Η μείωση του Φ.Π.Α., η ενσωμάτωση του καφέ στα είδη, που απασχολούν τις Αρχές, για την πάταξη του λαθρεμπορίου και του παραεμπορίου, η δυνατότητα επιστροφής του καταβαλλόμενου Ε.Φ.Κ. για τα προϊόντα που, κατόπιν επεξεργασίας, εξάγονται, είναι μόνο μερικά από τα θέματα που χειρίστηκε με επιτυχία η Ε.Ε.Κ.. Τέσσερα μόλις χρόνια από την ίδρυσή της, αποτελεί μόνιμο και αξιόπιστο συνομιλητή της πολιτείας. Προφανώς, υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν. Δυστυχώς, η πανδημία περιόρισε τη δυνατότητα ενασχόλησης των μελών με τη δράση της Ένωσης. Αλλά, ετοιμαζόμαστε να συστήσουμε ομάδες εργασίας για κρίσιμα θέματα όπως η ποιότητα, η βιωσιμότητα, το λαθρεμπόριο και η σύνταξη ενός κώδικα δεοντολογίας. Ταυτόχρονα, συμμετέχουμε στο European Coffee Federation (ECF) και εναρμονίζουμε τις δράσεις μας στα θέματα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Ελπίζω, η συμμετοχή επιχειρήσεων – μελών μας να αυξηθεί το επόμενο διάστημα, αφού οι εταιρείες του κλάδου αξιολογήσουν θετικά την πορεία της Ε.Ε.Κ. και επιλέξουν να τη στηρίξουν για να κάνει ακόμα περισσότερα.
