«Δεν υπάρχει κίνδυνος επισιτιστικής ασφάλειας στην ΕΕ»
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια σειρά από βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες δράσεις για την ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας και την υποστήριξη των αγροτών και των καταναλωτών στην ΕΕ. Η διαθεσιμότητα τροφίμων δεν διακυβεύεται επί του παρόντος στην ΕΕ, καθώς η ήπειρος είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης αναφέρει η Επιτροπή. Ωστόσο, ο αγροτικός τομέας είναι καθαρός εισαγωγέας συγκεκριμένων προϊόντων, για παράδειγμα πρωτεΐνη ζωοτροφών. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος εισροών, όπως τα λιπάσματα και η ορυκτή ενέργεια, δημιουργεί δυσκολίες στην παραγωγή για τους αγρότες και κινδυνεύει να αυξήσει τις τιμές των τροφίμων. Η Επιτροπή δεσμεύεται να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι η ΕΕ, ως καθαρός εξαγωγέας τροφίμων και κορυφαίος παραγωγός γεωργικών τροφίμων, συμβάλλει στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, ιδίως στην Ουκρανία, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, οι οποίες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές σιτηρών, καθώς και στην Ασία και την υποσαχάρια Αφρική. Η ΕΕ είναι ο κύριος πάροχος ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας για τα συστήματα τροφίμων και τροφίμων.
Ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας
Η επισιτιστική ασφάλεια στην εμπόλεμη Ουκρανία προκαλεί μεγάλη ανησυχία, ιδίως στις πολιορκημένες πόλεις, με τη Ρωσία να φαίνεται σκόπιμα να στοχεύει και να καταστρέφει τοποθεσίες αποθήκευσης τροφίμων. Η Επιτροπή στηρίζει την Ουκρανία στην ανάπτυξη και την εφαρμογή μιας
βραχυπρόθεσμης και μεσοπρόθεσμης στρατηγικής επισιτιστικής ασφάλειας για να διασφαλίσει ότι οι εισροές φθάνουν στις εκμεταλλεύσεις όπου είναι δυνατόν, και ότι οι εγκαταστάσεις μεταφοράς και αποθήκευσης διατηρούνται για να επιτρέψουν στην Ουκρανία να ταΐσει τους πολίτες της και να ανακτήσει τελικά τις εξαγωγικές αγορές της.
Ένα πρόγραμμα στήριξης έκτακτης ανάγκης της ΕΕ ύψους 330 εκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία θα συμβάλει στην εξασφάλιση πρόσβασης σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και στην προστασία του πληθυσμού. Το πρόγραμμα επιδιώκει να βοηθήσει στην άμβλυνση των δεινών των Ουκρανών εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και στην προστασία τους. Ένας άλλος σημαντικός στόχος θα είναι η ανακατασκευή μη στρατιωτικών υποδομών μικρής κλίμακας, ο στρατηγικός σχεδιασμός καθώς και η διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας.
Η Επιτροπή θα εξασφαλίζει
τακτική παρακολούθηση και ανάλυση των τιμών των τροφίμων και της επισιτιστικής ανασφάλειας και θα συνεχίσει τη συμμετοχή της σε διεθνείς και πολυμερείς οργανισμούς (FAO, ΠΟΕ, G7, G20) για τον συντονισμό των πολιτικών. Επιπλέον, η ΕΕ έχει εντείνει την ανθρωπιστική βοήθεια προς τις περιφέρειες και τις πληθυσμιακές ομάδες που πλήττονται περισσότερο από την επισιτιστική ανασφάλεια.
Στο πρόγραμμα διεθνούς συνεργασίας 2021-27, η ΕΕ θα εργαστεί για την ανάπτυξη της βιωσιμότητας των συστημάτων τροφίμων με περίπου 70 χώρες εταίρους. Επιπλέον, κατά τη σύνοδο κορυφής για τη διατροφή για την ανάπτυξη στο Τόκιο τον Δεκέμβριο του 2021, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν τον υποσιτισμό με σημαντική δέσμευση ύψους 4,3 δισεκατομμυρίων
ευρώ, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ από την ΕΕ για διεθνή συνεργασία με διατροφικό στόχο κατά την περίοδο 2021-2024.
Επιπλέον, η ΕΕ θα συνεχίσει να τάσσεται σθεναρά υπέρ
της αποφυγής των περιορισμών στις εξαγωγές και των απαγορεύσεων εξαγωγών τροφίμων και της εύρυθμης λειτουργίας της ενιαίας αγοράς.
Αυτή η βαθιά κρίση επιβεβαιώνει ότι πρέπει να
επιταχύνουμε σε παγκόσμιο επίπεδο τη μετάβαση του συστήματος τροφίμων προς τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα για να προετοιμαστούμε καλύτερα για μελλοντικές κρίσεις. Ως συνέχεια της συνόδου κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τα συστήματα τροφίμων για το 2021, η Επιτροπή θα συμμετάσχει σε οκτώ συνασπισμούς που όλοι στοχεύουν στον μετασχηματισμό του συστήματος τροφίμων, την ανθεκτικότητα και τη βιώσιμη αύξηση της παραγωγικότητας.
Στήριξη των γεωργών και των καταναλωτών της ΕΕ
Για να βελτιωθεί η οικονομική προσιτότητα των τροφίμων, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να
εφαρμόζουν μειωμένους συντελεστές φόρου προστιθέμενης αξίας και να ενθαρρύνουν τους οικονομικούς φορείς να περιορίσουν τις τιμές λιανικής. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αντλούν από κονδύλια της ΕΕ, όπως το
Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕAD), το οποίο στηρίζει τις δράσεις των χωρών της ΕΕ για την παροχή επισιτιστικής ή/και βασικής υλικής βοήθειας στους πλέον ευάλωτους.
Ο νεοσυσταθείς Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης κρίσεων επισιτιστικής ασφάλειας (EFSCM), ο οποίος συγκεντρώνει ευρωπαϊκές και εθνικές διοικήσεις και ιδιωτικούς φορείς σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού, θα πραγματοποιήσει διεξοδική
χαρτογράφηση των κινδύνων και των τρωτών σημείων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων της ΕΕ, ακολουθούμενη από συστάσεις και κατάλληλα μέτρα μετριασμού.
Για να εκπληρώσει τον ρόλο του ως παγκόσμιος πάροχος τροφίμων που εξακολουθεί να συμμετέχει πλήρως στην περιβαλλοντική μετάβαση, ο γεωργικός τομέας της ΕΕ χρειάζεται όλη τη στήριξή μας. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα τα ακόλουθα μέτρα:
- Ένα πακέτο στήριξης ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ, για τη στήριξη των παραγωγών που πλήττονται περισσότερο από τις σοβαρές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία. Σε αυτή τη βάση, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να παράσχουν πρόσθετη χρηματοδοτική στήριξη στους γεωργούς για να συμβάλουν στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια ή να αντιμετωπίσουν διαταραχές της αγοράς λόγω αυξημένου κόστους εισροών ή εμπορικών περιορισμών. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη στήριξη των γεωργών που επιδίδονται σε βιώσιμες πρακτικές, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα μέτρα στοχεύουν τους τομείς και τους γεωργούς που πλήττονται περισσότερο από την κρίση.
- Περισσότερες προκαταβολές άμεσων ενισχύσεων, καθώς και μέτρων αγροτικής ανάπτυξης που σχετίζονται με την γη και τα ζώα, στους γεωργούς από τις 16 Οκτωβρίου 2022.
- Μέτρα δικτύου ασφαλείας της αγοράς για τη στήριξη της αγοράς χοιρινού κρέατος ενόψει της ιδιαίτερα δύσκολης κατάστασης του τομέα.
- Έκτακτη και προσωρινή παρέκκλιση που επιτρέπει την παραγωγή καλλιεργειών για σκοπούς τροφίμων και ζωοτροφών σε εκτάσεις αγρανάπαυσης, διατηρώντας παράλληλα το πλήρες επίπεδο της ενίσχυσης οικολογικού ελέγχου για τους γεωργούς. Αυτό θα διευρύνει την παραγωγική ικανότητα της ΕΕ παρά την περιορισμένη διαθεσιμότητα εύφορων εκτάσεων.
- Ειδικές προσωρινές ευκαμψίες στις υφιστάμενες απαιτήσεις εισαγωγής ζωοτροφών θα συμβάλουν στην άμβλυνση της πίεσης στην αγορά ζωοτροφών.
Η Επιτροπή πρότεινε ένα νέο, αυτόνομο προσωρινό πλαίσιο κρίσης που θα καλύπτει επίσης τους γεωργούς, τους παραγωγούς λιπασμάτων και τον τομέα της αλιείας. Αυτό επιτρέπει κρατικές ενισχύσεις στους γεωργούς που πλήττονται από σημαντικές αυξήσεις του κόστους εισροών. Οι τιμές των λιπασμάτων και οι προμήθειες για τους γεωργούς θα παρακολουθούνται ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν τίθενται σε κίνδυνο οι προοπτικές για τις συγκομιδές της ΕΕ.
Η Επιτροπή προτείνει επίσης στα κράτη μέλη να κοινοποιούν δεδομένα σχετικά με τα ιδιωτικά αποθέματα βασικών προϊόντων για τρόφιμα και ζωοτροφές σε μηνιαία βάση, ώστε να έχουν έγκαιρη και ακριβή επισκόπηση της διαθεσιμότητάς τους.
Ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας των συστημάτων τροφίμων μας
Η βιωσιμότητα των τροφίμων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της επισιτιστικής ασφάλειας. Κατά την εφαρμογή των αναγκαίων μεταβάσεων που ορίζονται στις στρατηγικές «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και της Βιοποικιλότητας, η Επιτροπή θα διασφαλίσει ότι δεν υπονομεύεται η συνολική παραγωγικότητα της γεωργίας της ΕΕ. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη χρήση της καινοτομίας για να συμβάλει στην αύξηση των αποδόσεων με βιώσιμο τρόπο, όπως η γεωργία ακριβείας, οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές, η βελτιωμένη διαχείριση θρεπτικών ουσιών, η ολοκληρωμένη διαχείριση παρασίτων, οι βιολογικές εναλλακτικές λύσεις για τα χημικά φυτοφάρμακα κ.λπ.
Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας,
με τη μείωση της εξάρτησης της ευρωπαϊκής γεωργίας από την ενέργεια, τις εισαγωγές υψηλής έντασης ενέργειας και τις εισαγωγές ζωοτροφών αποτελεί περισσότερο από ποτέ αναγκαιότητα. Η ανθεκτικότητα απαιτεί διαφοροποιημένες πηγές εισαγωγών και εξόδους στην αγορά μέσω μιας ισχυρής πολυμερούς και διμερούς εμπορικής πολιτικής. Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα επενδύσει στην έρευνα και την καινοτομία για να υποκαταστήσει τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων. Η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη χρήση αζώτου, η μετάβαση στην πράσινη αμμωνία για λιπάσματα και η αξιοποίηση της βιομάζας συγκαταλέγονται μεταξύ των προτάσεων που υπέβαλε η Επιτροπή. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα μέσα στα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ για την περίοδο 2023-2027 εν προκειμένω. Αυτό αφορά, για παράδειγμα, τη χρήση εργαλείων διαχείρισης κινδύνου, την ανάπτυξη γεωργίας ακριβείας ή τη συνδεδεμένη στήριξη για την ενίσχυση των πρωτεϊνούχων καλλιεργειών.
